Marcin Wicha zdobywcą Nagrody Nike. Triumf mocnego, zwięzłego eseju
Literacka Nagroda Nike to najważniejsze wyróżnienie w tej dziedzinie w Polsce. Laureatem 22. edycji nagrody został Marcin Wicha za Rzeczy, których nie wyrzuciłem. To osobista opowieść o pożegnaniu ukochanej matki.
Nagroda Nike to wyróżnienie przyznawane co roku autorowi lub autorce najlepszego pod względem literackim dzieła książkowego. Może to być powieść, zbiór opowiadań, reportaż, poezja czy esej. W ostatnich latach docenione zostały bardzo różne dzieła - od tytanicznej w swej skali powieści Księgi Jakubowe Olgi Tokarczuk, przez miniaturę Nakarmić kamień aż po poruszający reportaż Cezarego Łazarewicza. Autor Żeby nie było śladów pojawił się zresztą na tegorocznym wydarzeniu.
Jeszcze przed dzisiejszą galą, która odbyła się w auli Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, wiedzieliśmy, że tegorocznym laureatem nie będzie żaden powieściopisarz. Epicka proza nie doczekała się w tym roku nawet nominacji. Nie oznacza to jednak, że rywalizacja nie była zacięta. Wręcz przeciwnie, to był jeden z najbardziej wyrównanych pojedynków literackich ostatnich lat.
Na opublikowanej miesiąc temu shortliście znalazło się siedem pozycji:
- Wojciech Bonowicz – Druga ręka; Wydawnictwo a5, Kraków (poezja)
- Anna Bikont – Sendlerowa. W ukryciu; Wydawnictwo Czarne, Wołowiec (biografia)
- Mikołaj Grynberg – Rejwach; Wydawnictwo Nisza, Warszawa (opowiadania)
- Paweł Sołtys – Mikrotyki; Wydawnictwo Czarne, Warszawa (opowiadania)
- Jerzy Kronhold – Stance; Wydawnictwo Convivo, Warszawa (poezja)
- Ewa Lipska – Pamięć operacyjna; Wydawnictwo Literackie, Kraków (poezja)
- Marcin Wicha – Rzeczy, których nie wyrzuciłem; Karakter, Kraków (esej)
Nie było jednego, ewidentnego faworyta. Wśród nominowanych znalazło się wiele dzieł, o których w ostaniach miesiącach było bardzo głośno. Jedna z nich, Rzeczy, których nie wyrzuciłem autorstwa Marcina Wichy, otrzymała Nagrodę czytelników. Jury Nagrody Nike z przewodniczącym Markiem Zaleskim na czele zdecydowało, że zdanie czytelników jest najważniejsze. Dlatego w pełni uhonorowali je we własnym wyborze.
Nagroda Nike 2018 trafiła w ręce Marcina Wichy za Rzeczy, których nie wyrzuciłem.
To książka, która opowiada o tym, co po nas pozostaje. Wicha opowiada o śmierci swojej matki oraz swojej podróży po pozostałych po niej pamiątkach i dobytku. Autor posługuje się mocną, ale zwięzłą frazą. Łączy formułę eseju z bardzo osobistym, prywatnym doświadczeniem. Pokazuje też wartość przedmiotu w życiu człowieka. Wicha po otrzymaniu Nagordy Nike podziękował osobom, które pracują nad książką, a nie są zazwyczaj doceniane:
Chciałem powiedzieć, że jeżeli cokolwiek wiem na temat pisania, to nauczyłem się tego od grafików i ludzi, którzy dbają o książkę jako przedmiot. Ta książka też jest przedmiotem. Dlatego chciałem podziękować drukarzom, projektantom okładek, korektorom, redaktorom itd. To początek życia każdej książki i dobrze o tym pamiętać.
Rzeczy, których nie wyrzuciłem otrzymały wcześniej także Paszport Polityki i Nagrodę Literacką im. Witolda Gombrowicza. 22. edycja Nagrody Literackiej Nike pokazała po raz kolejny, że literatura wciąż bardzo oddziałuje na Polaków i jest dla nich ważna. Pod warunkiem, że dotyka ludzi na zejściu się tego, co osobiste, z tym co uniwersalne.
