Zgiń, przepadnij horrorze nieczysty. Rytuał - recenzja filmu

Już na samym plakacie filmu polski dystrybutor chwali się, że "Rytuał" opowiada prawdziwą historię, stanowiącą inspirację dla "Egzorcysty". Może. Powszechnie przecież wiadomo, że bezpośrednią inspiracją dla Williama Petera Blatty'ego - autora książki, na podstawie której powstał horror Williama Friedkina - było opętanie Rolanda Doe, nie Emmy Schmidt. Aczkolwiek w historii najlepiej udokumentowanego egzorcyzmu w Stanach Zjednoczonych znajdziemy wiele punktów wspólnych z kultową produkcją - dwoje księży, wymioty, powyginane ciało, przeklinanie i awersja do przedmiotów świętych. Niestety, stojący za kamerą David Midell nie potrafi ich ułożyć w przerażającą opowieść.

Bo to jest tak: podpięcie się pod horror Friedkina daje plus 100 do bycia fajnym. Każda kolejna produkcja o opętaniu dąży do bycia nowym "Egzorcystą". Za każdym razem nieudolnie, przez co film z 1973 roku pozostaje niedoścignionym wzorem. "Rytuał" - tak jak wiele nędznych podróbek przed nim - nawet nie ma startu do oryginału. To nie jest kino grozy, po którym będziecie spać z krucyfiksem w ręce i wodą święconą pod łóżkiem. To kino grozy, po którym będziecie spać jak podczas przydługiego kazania.

Fabuła jest taka jak zwykle, wręcz tendencyjna, tyle że rozgrywa się w 1928 roku. W małym miasteczku w Iowie młoda kobieta dziwnie się zachowuje. Początkowo wszyscy diagnozują jej chorobę psychiczną. Ale problem ma podłoże religijne. Miejscem na odprawienie egzorcyzmu staje się odosobniony klasztor, do którego przybywa doświadczony zakonnik Theophilus. Pomagać ma mu znacznie młodszy ojciec Joseph. Razem stają naprzeciwko niewyobrażalnego zła. Przez kolejnych kilka dni Emma wymiotuje kłaczkami, przesuwa stoliki siłą woli i bluzga na lewo i prawo. Wszystko to w akompaniamencie muzyki znacznie bardziej przejmującej niż wydarzenia na ekranie.

Arsenał horrorowych trików Midella jest bardzo ograniczony. Składa się z trzech elementów na krzyż, powtarzanych w różnych konfiguracjach. Próbuje straszyć - mnoży sceny egzorcyzmów, które ciągną się bez polotu w nieskończoność. Przerażający staje się co najwyżej brak kreatywności. Emma powie coś męskim głosem w obcym języku i zdarzy jej się przeklnąć. Wszyscy na nią patrzą przerażeni, gdy demon ujawnia swe moce, ale opętana przez niego dziewczyna ani nie robi pełnego obrotu głową, ani nie potrafi porządnie obrazić "twojej starej".

Między kolejnymi egzorcyzmami główni bohaterowie gadają i gadają, jakby twórcom poprzestawiały się literki i zamiast kina grozy robili kino prozy. Księża rozmawiają ze sobą, dyskutują o wierze i moralności, dzieląc się swoimi wątpliwościami. Joseph jest przy tym wodzony na pokuszenie przez młodą i wystraszoną zakonnicę, bo - podobnie jak oskarżany o kontrowersyjne metody Theophilus - musi mierzyć się z własnymi demonami. Innymi słowy: evergreeny horrorów o opętaniach zostają przemielone, przetrawione i wyrzygane widzom prosto w twarz.

W tak miałkim wierzącym w słowo scenariuszu gubią się nawet takie aktorskie tuzy jak Al Pacino i Dan Stevens w głównych rolach. Wypowiadają swoje kwestie bez większego zaangażowania - jakby to była po prostu fucha na podreperowanie bużetu. Plączą się w tych dialogach tak bardzo, że aż przykro się na to patrzy. "Rytuał" traci przez to na wyrazistości. Próbuje być filmem intensywnym, ale narracyjna kameralność mocno mu w tym przeszkadza. Z tego powodu produkcja okazuje się bezskuteczna, jak myśli i modlitwy w pomocy ofiarom katastrof.

Więcej o horrorach poczytasz na Spider's Web:

"Rytuał" już w kinach.