Jakiś czas temu pisaliśmy o badaniu przeprowadzonym przez analityków z Money.co.uk, którzy posiłkując się box-office'owymi danymi i ocenami na Rotten Tomatoes sprawdzili, które filmowe franczyzy są najbardziej, a które najmniej lubiane. W wynikach znalazło się kilka zaskoczeń, bo kto by przypuszczał, że seria „Epoka lodowcowa” znajdzie się w pierwszej dziesiątce tych drugich. Nie ma za to co polemizować z tym, że na szczyt najbardziej docenianych przez krytyków wdarło się „Toy Story”.

Jak już wspominałem w przywołanym wyżej tekście, w każdej serii mogą zdarzyć się wpadki. Analitycy znaleźli więc również filmy, które w ramach danej franczyzy cieszą się najmniejszą estymą. I tak w „Madei” będzie to „Boo 2! A Madea Halloween”, a w przypadku „Batmana” najgorzej oceniane są „Catwoman” oraz „Batman i Robin”. Fani Mrocznego Rycerza pewnie na samo wspomnienie tych tytułów dostają ciarek na plecach.

Rzeczywiście „Catwoman” nie przypadła do gustu ani krytykom, ani widzom. Produkcja zgarnęła aż cztery Złote Maliny, w tym tę najważniejszą dla najgorszego filmu. „Batman i Robin” zapisał się natomiast na kartach historii, jako ten tytuł, który niemal zabił kino superbohaterskie, a jednocześnie je uratował. Po jego porażce wytwórnie zrozumiały, że nie warto robić podobnych filmów infantylizując materiał źródłowy. Być może, gdyby nie on, nie otrzymalibyśmy trylogii Christophera Nolana.

Oczywiście z łatwością znajdziemy wyjątki od tej reguły. Zaraz ktoś mógłby wskazać „Ojca chrzestnego”, w przypadku którego to „dwójka” uważana jest za najlepszą odsłonę. Takich przykładów można mnożyć, ale to zdecydowanie rzadkość, a lista najbardziej lubianych tytułów w danych franczyzach zdaje się to potwierdzać.

Uwagę przykuwa również fakt, że są to tytuły starsze, mające już swoje lata. Myślicie, że jest szansa, aby doszło do przetasowania w powyższej liście? Czy „Nie czas umierać” zastąpi „Goldfingera” i okaże się wart naszego czekania? I czemu analitycy słowem się nie zająknęli o „Gwiezdnych wojnach”?

Mój osobisty stosunek do twórczości z udziałem Sandlera opisałbym jako "50/50". Nie był, nie jest i nie będzie moim ulubionym aktorem, także wśród tych komediowych, ale filmy z nim, czy tego chcę czy nie, jakoś kształtowały moje pierwsze filmowe gusta. Czy uznaję "Duże dzieci" i ich sequel za mistrzowskie dzieło kinematografii? Niespecjalnie, natomiast ilekroć widzę te produkcje w telewizji, dla odmóżdżenia nie przełączam na inny kanał i poddaję się tej lekko głupiej, acz prześmiesznej zabawie.

Zupełnie inne rejony tematyczne oferuje osadzony w gatunku science-fiction "Astronauta". Jakub Prochazka (Sandler) jest czeskim astronautą, biorącym udział w jednoosobowej misji kosmicznej. Jej podstawowym celem jest zbadanie różowej chmury, która pojawiła się na niebie. Mężczyzna, lecąc w kosmos, zostawia na Ziemi swoją ukochaną, Lenkę (Carey Mulligan). Kobieta planuje odejść od męża, dla którego wyprawa w kosmos staje się także okazją do przemyśleń na temat niepewności tego, co będzie dalej - zwłaszcza, jeśli chodzi o jego małżeństwo. W podróży, a także dramatycznych rozważaniach, towarzyszy mu Hanus (Paul Dano) - tajemnicza istota przypominająca pająka.

To właśnie relacja głównego bohatera z pajęczym rozmówcą jest największą siłą tego filmu. Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, na ile ten drugi jest prawdziwym, pozaziemskim bytem, a na ile wytworem coraz bardziej pokiereszowanej psychiki Jakuba. Dynamika między nimi jest bardzo ciekawa, pełna naturalnych emocji, obaj stają się dla siebie towarzyszami, dialogi pomiędzy Jakubem a Hanusem przypominają osadzoną w międzygwiezdnym świecie terapię, pozbawioną jednoznacznego oceniania, ale nie dającą uciec od krytyki określonych postaw. Tempo akcji jest dość spokojne, co zdecydowanie koresponduje z treścią "Astronauty". Siłą filmu jest również jego aspekt audiowizualny - kapsuła, w której znajduje się Jakub dość wyraźnie przypomina pułapkę, a muzyka Maxa Richtera dokłada kamyczek do dość ponurego, egzystencjalnego nastroju produkcji.

"Astronauta" stoi przede wszystkim tytułowym bohaterem. Adam Sandler gra bardzo ascetycznie, dzięki czemu ponownie świetnie odkleja łatkę komika. Aktorowi udaje się mistrzowsko oddać przygnębienie, poczucie wyalienowania i samotności bohatera. Nie sympatyzujemy z nim, przynajmniej nie wprost - nietrudno odnieść wrażenie, że kosmiczna eskapada była jego sposobem na ucieczkę od codziennych problemów, także związanych z jego małżeństwem. Carey Mulligan jest na ekranie dość krótko, ale wystarczająco, by zaznaczyć siłę swojej postaci. Świetną robotę wykonał również Paul Dano, który użyczył swojego głosu Hanusowi - pasuje do tej postaci, jej emocji czy usposobienia jak ulał.

"Astronauta" to film, który mógłby być lepszy. Nie obraziłbym się, gdyby był nieco dłuższy i pozwolił pewnym pobocznym wątkom na rozwinięcie. Na wielu innych polach spełnia się jednak znacznie lepiej. Jeśli chcecie zwolnić, zanurzyć się w egzystencjalnym klimacie i wzruszyć, "Astronauta" jest filmem, który powinien Wam się spodobać.

"Astronauta" jest dostępny do obejrzenia w ramach ofery platformy streamingowej Netflix.

Więcej informacji o ofercie Netflixa przeczytacie na Spider's Web:

Moja relacja z oryginalnym filmem z 2010 roku nie jest specjalnie bliska - choć oczywiście go oglądałem i dobrze wspominam ten seans, nie wyczekiwałem dniami i nocami, aż powstanie jego aktorska wersja. Wreszcie się dokonało, a za kamerą stanął Dean DeBlois - ojciec sukcesu tej marki, reżyser każdej z części animowanej, smoczej trylogii. Czy najnowsze podejście okazało się równie udane? Cytując klasyka: jak najbardziej, jeszcze jak!

Historia opowiadana w wersji aktorskiej nie odbiega od szkieletu opowieści zawartej w animacji. Protagonistą jest Czkawka (Mason Thames), syn charyzmatycznego i nieustraszonego wodza wikingów, Stoika Ważkiego (Gerard Butler). Pociąg do zabijania smoków i zapał do walki nie są dominującymi cechami chłopaka, który coraz bardziej zdaje się godzić z tym, że nigdy nie zaspokoi ojcowskich oczekiwań. Gdy w trakcie nalotu smoków udaje mu się utrącić jednego z nich, Czkawka podąża na miejsce i orientuje się, że potrafi nawiązać z nim unikalną więź. Więź, która może być nie tylko wstępem do międzygatunkowej przyjaźni, ale także dowodem na możliwość pokojowej koegzystencji.

Przyznam szczerze, że choć szkielet historii był mi dość dobrze znany, od ostatniego seansu animacji minęło wystarczająco dużo czasu, by niektóre detale wyleciały mi z głowy. Po ponownym przyjrzeniu się fabule oryginału zdecydowanie można stwierdzić, że pod tym względem Dean DeBlois nie wprowadził jakichś znaczących zmian. Puryści co do oryginału będą usatysfakcjonowani - reżyser wiernie "ożywił" to, co tak zachwycało fanów w animowanej wersji. Zachwyt zresztą dość często towarzyszy w trakcie seansu "Jak wytresować smoka". Brak wielkiej oryginalności nie powinien być tutaj przeszkodą - DeBloisowi ponownie udaje się wzbudzać opowiadaną historią autentyczne, szczere emocje. 

Rdzeniem filmu pozostaje nie tylko relacja Czkawki z jego smoczym kompanem, ale przede wszystkim ze światem, do którego zdaje się nie być do końca dopasowany. Rówieśnicy mają go (skądinąd słusznie) za uprzywilejowane "bananowe dziecko", które nie musiało pracować, by mieć komfort życia, zaś dorosła część plemienia ma go za mięczaka i nieprzydatnego nieudacznika. Chłopak musi zatem złapać wiele srok za ogon - i jak przy tym jeszcze zachować swoje "ja"? To relacje między bohaterami stanowią największą siłę tej opowieści - są napisane czytelnie i z odpowiednią emocjonalną stawką, a fabuła pozwala na rozwój postaci. Twórcy świetnie, z czułością i humorem przedstawili także "docieranie się" Czkawki i Szczerbatka, zapoczątkowane przez nieufność, która później przeradza się w piękną przyjaźń. 

DeBlois i spółka z sercem oraz rozumem rysują większość bohaterów, ale dbają także o bardziej uniwersalny przekaz płynący z historii. Sam Czkawka to ucieleśnienie antywojennej narracji, postać która zamiast na atak stawia na zrozumienie drugiej, smoczej strony. Jego relacja ze Szczerbatkiem opiera się na wzajemnym zrozumieniu samych siebie. Ogromnym plusem jest również to, że "Jak wytresować smoka" nie infantylizuje w żaden sposób tego międzygatunkowego konfliktu, nie sprowadza go do absurdu - podkreśla, że ludzie niewątpliwie mają podstawy do strachu i lęków przed smokami, ale ten konflikt zaszedł dalej, niż powinien. Wersja live-action ma dużo bardziej poważny i surowy ton, przy czym świetnie łączy to z "bajkową" aurą koncentrującą się na takich wartościach jak przyjaźń czy zaufanie. 

Te wszystkie pozytywne emocje nie byłyby tak dobrze wyrażone, gdyby nie talent aktorów, którzy mieli niełatwe zadanie utrzymać czar i wyjątkowość postaci, które zapisały się w zbiorowej pamięci kilkanaście lat temu. Udało im się to w sposób naprawdę zjawiskowy. Mason Thames jest fantastycznym Czkawką - nadaje swojej postaci sporo energii i emocjonalnej głębi, dzięki której bez większych przeszkód można się utożsamiać z tym, co myśli, czuje i robi. Łatwo zrozumieć jego pragnienie poczucia przynależności i akceptacji, a także kibicować mu w zachowaniu swojej tożsamości i udowodnieniu własnej wartości.

Fantastycznie wypada również Gerard Butler, który już wcześniej użyczał głosu Stoikowi. Teraz pokazał się w całej okazałości i wywiązał się ze swojego zadania fenomenalnie. Aktor pięknie oddał rubaszność swojego bohatera i jego wychowanie w kulcie siły, niepozwalające mu na określone postawy względem swojego syna. Butler w tej roli pięknie szarżuje, ma też w sobie taką silną ojcowską emocjonalność, niekoniecznie rezonującą z wizualnym "twardzielstwem". Pozostała część drugoplanowej obsady również spisuje się ponadprzeciętnie, zwłaszcza Nico Parker w roli wojowniczej Astrid, w której wszyscy (wraz z nią samą) widzą przyszłą liderkę plemienia.

Tak jak w przypadku chyba każdej wersji aktorskiej, tak tutaj jawiło się ważne pytanie - czy udało się przenieść do "życia" wizualne piękno. Odpowiedź brzmi: tak. "Jak wytresować smoka" jest bardzo spektakularne, a realizm tego co widzimy, tylko pomaga w malującej się na twarzy ekscytacji. Finałowa walka jest monumentalna i robi potężne wrażenie, w scenach lotu Czkawki i Szczerbatka kamera pięknie tańczy, podążając za nimi. Co chyba najważniejsze dla wielu: efekty specjalne związane z wyglądem smoków są na świetnym poziomie - zwłaszcza mowa tu o świetnie wyglądającym Szczerbatku.

"Jak wytresować smoka" to film, który pewnie wielu nie przyniesie zaskoczeń, ponieważ nie odchodzi od tego, co znają fani oryginału sprzed lat. Deanowi DeBloisowi cholernie dobrze udało się powrócić do tej samej rzeki i nadać jej ludzkiego realizmu, złożonych i trudnych emocji, a także inteligentnego, rozrywkowego, uniwersalnego nastroju. Ta produkcja, w duecie z wciąż będącym w kinach "Lilo i Stitch" pokazuje, że robienie udanych wersji live-action jest jak najbardziej możliwe. 

Więcej filmowych recenzji przeczytacie na Spider's Web: