Finał „Czarnobyla” skręcił w stronę patetycznego Hollywood i prawie popsuł doświadczenie całego serialu

Uwaga! Tekst zawiera spoilery dotyczące ostatniego odcinka „Czarnobyla”.

Ostatnimi czasy bardzo dużo mówi się o nieudanych serialowych finałach. Emitowane przez lata, wieloodcinkowe produkcje mają to do siebie, że często kończą się niesatysfakcjonujący sposób. Trudno bowiem zamknąć wszystkie wątki i zawrzeć całą gamę emocji w jednym, czasem podwójnym epizodzie. Coś podobnego spotkało niedawno „Grę o tron”, której 8. sezon spotkał się z powszechnym odrzuceniem przez fanów, recenzentów i zwykłych widzów.

Teoretycznie podobny problem nie powinien jednak dotyczyć „Czarnobyla”. W końcu mowa o trwającej zaledwie jeden sezon pięcioodcinkowej mini-serii. Twórcy serialu nie mogli mieć problemów z domknięciem wszystkich wątków, bo sprawa dotyczy w dużej mierze autentycznych osób i zdarzeń. Chronologia i objętość zostały z góry ustalone, choć oczywiście w dziele fabularnym można było dokonać kilku zmian. Craig Mazin i jego ekipa od samego początku dosyć ostrożnie podejmowali się jakichkolwiek większych odstępstw od prawdy historycznej. Aż do 5. odcinka.

Trójka głównych bohaterów przestaje być dosyć przypadkowymi ludźmi, którzy zostają rzuceni wbrew swojej woli w wir wielkiej polityki i ogromnej katastrofy. Zamiast tego awansują na pozycję niemal członków ruchu oporu, którzy występują przeciwko aparatowi państwa i kłamstwom szerzonym z ZSRR. Oczywiście nie ma to nic wspólnego z ówczesną rzeczywistością i prawdziwymi losami Walerija Legasowa czy Borysa Szczerbiny.

Od samego początku serialu największe pretensje wobec scenarzystów były podnoszone w związku z postacią Uliany Chomiuk. Według twórców bohaterka stanowi symbol wszystkich naukowców, którzy brali udział w badaniu przyczyn i skutków wybuchu reaktora jądrowego. Od samego początku nie przystawała ona jednak ani do panującej wtedy rzeczywistości, ani postawy pozostałych bohaterów. Niestety, w finałowym epizodzie pozostałych dwóch bohaterów zaczyna zachowywać się identycznie.

W rzeczywistości nie doszło do żadnego wielkiego, publicznego wyznania prawdy na temat Czarnobyla. A przynajmniej nie w takiej formie, jak pokazuje to dzieło HBO. Za takie ujawnienie świat uznał odważny występ Legasowa w Wiedniu, który tutaj zostaje przedstawiony jak próba ukrywania prawdy. Wszystko dlatego, żeby na koniec móc zrobić wielki sądowy spektakl na miarę najbardziej wymyślnych hollywoodzkich filmów.

„Czarnobyl” to przecież dzieło opowiadające przede wszystkim o sile strachu, która rządzi nad każdą osobą w autorytarnym systemie. Podwładni boją się szefa, szef dyrektora, dyrektor przewodniczącego regionalnego KC i tak dalej. Do wypadku w Czarnobylu nigdy by nie doszło, gdyby nie iluzja podtrzymywana z obawy przed zwolnieniem, krzywdą najbliższych, torturami i śmiercią. Przez cztery kolejne odcinki twórcom serialu udaje się pokazać, że w takim systemie liczą się tylko niewielkie zwycięstwa i ciche sukcesy, o których praktycznie nikt się nigdy nie dowiaduje.

W systemie takim jak ZSRR w dużej mierze nie ma dobrych i złych. Nikt nie jest wolny od działań opresyjnego aparatu państwowego, nawet ci na samym szczycie. Zrobienie ze Szczerbiny, Legasowa i Chomiuk bojowników o prawdę i wolność nie ma więc żadnego sensu. Wygląda to wszystko, jakby twórcy bali się braku zrozumienia u przeciętnego amerykańskiego odbiorcy, który oczekuje podobnych wielkich gestów, bo jest do tego przyzwyczajony.

To fantastycznie nakręcona i sprawnie zagrana historia, która z mocnym przywiązaniem do detali tworzy portret nie tylko samej katastrofy w Czarnobylu, ale też innych elementów życia w Związku Radzieckim. Wiele scen pokazanych w każdym z odcinków mogłoby spokojnie pretendować do najważniejszych nagród branży filmowej. Spodziewam się zresztą, że HBO pomimo słabszego 8. sezonu „Gry o tron” i tak zgarnie mnóstwo Emmy właśnie dzięki „Czarnobylowi”.

Gdyby nie zakończenie moglibyśmy mówić spokojnie o jednym z najlepszych, najbardziej konkretnych i świetnie zrealizowanych seriali ostatniego roku. Bez tego i tak jest dobrze, ale wielu widzów lepiej orientujących się realiach systemu komunistycznego będzie kręcić nosem na amerykański patos i bohaterstwo jak z komiksów złotej ery. Ale w świecie serialu bardzo rzadko mamy do czynienia z ideałami, więc może nie ma się co na „Czarnobyl” obrażać.