I'm Still Here może i jest ważny, ale nudny jak przeglądanie 1000 zdjęć z wakacji twoich znajomych

Za pomocą prawdziwej historii stojący za kamerą Walter Salles próbuje przedstawić uniwersalne doświadczenie życia pod butem wojskowej junty. Młodzi słuchają Beatlesów i tęsknią do Zachodu. Szukają każdego powiewu wolności i uciekają z Brazylii, kiedy tylko nadarzy się okazja. Ludzie starają cieszyć się każdą wolną chwilą, co w "I'm Still Here" przekłada się na serię ujęć pokazujących beztroskie zabawy rodziny Paiva - wyjścia na plażę. oglądanie telewizji, granie w siatkówkę, czy żartowanie przy obiedzie. Początkowo o reżimie przypominają tylko komunikaty medialne, ale z czasem jego cień zaczyna coraz bardziej ciążyć głównym bohaterom.

"I'm Still Here" mogłoby być nam, Polakom, szczególnie bliskie. Choć od Brazylii oddziela nas spora odległość geograficzna, łatwo możemy odnaleźć się w tamtejszych doświadczeniach. W Polsce też mamy wspomnienia władzy, która brutalnie rozprawiała się ze swoimi przeciwnikami, a po wielu z nich pozostawały tylko zdjęcia i rozpacz najbliższych. Ludzie znikali bez śladu, gnili w ciemnych celach i nie było sposobu, żeby ich odnaleźć. Oficjalne kanały zawsze zawodziły, bo reżim skrzętnie tuszował swoje zbrodnie. Skala i intensywność procederu może była inna, ale ogólne mechanizmy represji i emocje zaprezentowane w filmie są nam dobrze znane.

"I'm Still Here" najmocniej działa, gdy główna bohaterka trafia do więzienia. Niedługo wcześniej smutni panowie zabrali jej męża na przesłuchanie, które przeciąga się w nieskończoność. Teraz od niej chcą wyciągnąć cokolwiek na temat wywrotowej działalności Rubensa i jego współpracowników. Za swoją niewiedzę w temacie płaci kilkunastoma dniami aresztu. To "Przesłuchanie" trwa jednak krótką chwilę, bo walka z reżimem, przeciwstawianie się władzy nie odbywa się tu ze środka wilgotnej celi. Osadzenie to dla Eunice moment transformacji. Po wyjściu na wolność przyjdzie jej definiować się na nowo.

Wcześniej matka i żona - postać raczej bierna - po zniknięciu męża Eunice musi przejąć narrację. Staje się coraz aktywniejszą bohaterką, choć wcielająca się w nią (i z niewiadomych powodów nominowana za swą rolę do Oscara) Fernanda Torres ciągle gra ją na jednej nucie. Ze smutną miną lubi spoglądać w dal, ze smutną miną dryfuje w morzu, ze smutną miną pyta agentów, co dzieje się z Rubensem. ZNIKNĄŁ KOBIETO! - chce się nią potrząsnąć. Szybciej od niej orientujemy się w przedstawianych wydarzeniach i jesteśmy w stanie przewidzieć kierunek, w jakim zmierza fabuła. Bo to właśnie taki film, od którego widzowie zawsze są mądrzejsi.

"I'm Still Here" to niemiłosierny snuj - 1000 odcinków telenoweli połączonych w ramach przydługiego filmu. Jak na ponad dwugodzinny metraż wyjątkowo mało się tu dzieje. Bohaterowie chodzą, żalą się, gadają, narzekają na reżim, kombinują, jak z nim walczyć, myślą, jak odnaleźć Rubensa. Najmocniejszą emocjonalnie bronią Sallesa okazują się smutne spojrzenia Eunice, która, siedząc z dziećmi w restauracji, tęsknie spogląda w stronę rodzin pełnych - z ojcami i mężami. Trudno więc o jakiekolwiek zaangażowanie w opowiadaną historię. Może i rozgrywa się w trudnych, a przez to ciekawych czasach, ale w nudny sposób przedstawia nudne losy nudnych ludzi.

"I'm Still Here" przydałoby się trochę wyrazistości i charakteru, bo jest po prostu produkcją miałką, pozbawioną jakiegokolwiek wyrazu. Łatwo docenić intencje twórców, którzy chcą podtrzymywać zbiorową pamięć o zbrodniach brazylijskiej junty. Ale widzieliśmy to już wielokrotnie w znacznie lepszych wykonaniu. Poprzez skupienie najpierw na historii rodzinnej, a potem narodowej, z założenia Salles ułatwia widzom odnalezienie się w swojej opowieści. Ale tylko z założenia. Bo w rzeczywistości, gdy Eunice wraz z dziećmi po raz 2137 powtarzają, że tęsknią za Rubensem, my równie mocno tęsknimy za nieoglądaniem tego filmu.

Więcej o oscarowych filmach poczytasz na Spider's Web:

"I'm Still Here" już w kinach.