„Zenek” do tańca nie porywa. Oceniamy filmową biografię króla disco polo

Jak dowiadujemy się w jednej ze scen „Zenka”, nie kto inny niż Martyniuk wymyślił termin disco polo, używają go w trakcie jednego wywiadu radiowego. I chociaż z innych źródeł wynika, że nie jest to prawdą, taka informacja aż prosi się o to, by poprzez biografię króla tego fenomenu przeanalizować rzeczone zjawisko, chociażby tak, jak zrobił to Leszek Dawid z polskim hip-hopem za sprawą losów Magika w „Jesteś bogiem”. Jan Hryniak wybrał jednak zupełnie inną drogę. Unika kontekstów społecznych i polskiej sceny muzyki tanecznej końca XX wieku. Skupia się na bohaterze i nie dostrzega potencjału tkwiącego w jego historii.

Być może jest to przaśność, a z pewnością kicz. W końcu mamy do czynienia z prostą muzyką do tańca, pozwalającą masom na chwilę wytchnienia po ciężkim tygodniu pracy. Dlatego tak łatwo Maciejowi Bochniakowi w „Disco Polo” było ująć ją w ramy najntisowej fantasmagorii, zrodzonej na polskim rynku transformacji ustrojowej, który przypominał Dziki Zachód. Ten wymiar rodzimego zjawiska Hryniaka wcale nie interesuje. Odziera go z przesycenia tandetą, a co za tym idzie całego parodystycznego potencjału.

Reżyser z kamienną twarzą namaszcza Martyniuka na proroka muzyki rozrywkowej, ku uciesze zebranych wiernych, każąc mu śpiewać w kościele na tle imponujących organów. Biografię artysty obtacza w nieznośnym realizmie, chcąc chyba usunąć z terminu disco polo wszelkie negatywne konotacje. Dlatego obserwujemy bohatera upartego, gotowego poświęcić wszystko, aby tylko dostarczyć ludziom rozrywki. Jest wiecznym optymistą. Pląta się między problemami. Wpada w kolejne trudne sytuacje, z których wychodzi obronną ręką, bo przekorny los bez przerwy mu sprzyja.

Wzorem drugoplanowych postaci, pojawiają się i znikają, kiedy twórcom wygodnie. Scenarzystka Marta Hryniak (żona reżysera) chyba zbyt dosłownie potraktowała słowa piosenki Akcentu, zgodnie z którymi „życie to są chwile, chwile tak ulotne jak motyle”. Kolejne sceny łączone są ze sobą na siłę, jedynie za sprawą głównego bohatera. O wszelkiej spójności fabularnej można zapomnieć. Paradokumentalne wstawki mają uzupełniać informacje pominięte w elipsach, ale jednocześnie pozbawiają opowieść koherentnego sensu.

„Zenek” to nic innego jak zbiór anegdotek z początków, środka i szczytowego momentu kariery Martyniuka. Tu protagonista wdaje się w konflikt z Romami, tam za bardzo odpływa w alkohol, a gdzie indziej musi ratować syna z rąk porywaczy. Zaskakująco mało w tym wszystkim muzyki. Samego disco polo jest tu jak na lekarstwo. W pierwszej połowie filmu usłyszymy kilka hitów, ale nie Akcentu. Bohaterowie grają covery przede wszystkim zagranicznych zespołów. Nie brakuje przebojów Boney M czy Bad Boys Blue, a w roli leitmotivu co chwilę powraca „Never Ending Story” Limahla.

Chciałoby się jednak po tych wszystkich problemach, narażaniu się Romom, spotkaniach z wyganiającymi go metalowcami bądź szyderstwach ze strony teścia zobaczyć jak tytułowy Zenek wychodzi na wielką scenę i śpiewa swoje największe hity. Gra na nosie wszystkim, którzy w niego nie wierzyli i zgodnie z intencją twórców staje się posłańcem tanecznej zabawy. Zamiast tego dostajemy jakieś fragmenty, strzępki tego, czego się spodziewaliśmy. Obecni na sali kinowej widzowie nie ruszą do tańca wraz z rozbrzmiewającym z głośników utworem „Przez twe oczy zielone”, a będą mogli jedynie potuptać w rytm piosenek Papa Dance.

Nie mam złudzeń, że film okaże się wielkim hitem. Tłumy fanów Martyniuka pobiegną do kin i za jakiś czas otrzymamy sequel produkcji. Może wtedy przyjdzie nam usłyszeć na wielkim ekranie przeboje Zenka. Tymczasem możemy jedynie podziwiać charyzmę aktorów, którzy go kreują. Jakub Zając wciela się w muzyka w jego początkowych latach kariery i czaruje chłopięcym urokiem. Bawi się swoją rolą, tu nieco egzaltując zachowanie artysty, a tam nieco je tonując. Krzysztof Czeczot jest jego starszą i dojrzalszą wersją. Uwodzi męską, przywódczą energią, wydobywając na wierzch sztuczność wiążącą się z byciem gwiazdą.

Nie trzeba znać na pamięć materiałów archiwalnych, aby się przekonać, że on sam nigdy tak wielkim urokiem nie mógł się pochwalić. Roztańczył Polskę swoją muzyką, a nie osobowością. Szczególnie widać to w napisach końcowych, kiedy wraz z grającymi go wcześniej aktorami i Limahlem staje na scenie. Wystarczy przyjrzeć mu się, żeby zobaczyć, jak wielka przepaść dzieli go od pozostałych występujących. Wtedy wszyscy zrozumieją, jak bardzo film obnażył go przed publicznością, pozbawiając atrybutu w postaci oryginalnych, wpadających w ucho piosenek. „Król jest nagi” – krzyknie ktoś, a ktoś inny doprecyzuje „i w dodatku nie ma jaj”.