„Gwiezdne wojny”: kolejność oglądania epizodów, spin-offów, seriali i animacji „Star Wars”

Na sagę „Gwiezdne wojny” składa się dziewięć filmów kinowych, z których sześć nakręcił George Lucas, a pozostałe trzy - czyli „Przebudzenie Mocy” (VII), „Ostatni Jedi” (VIII) i „Skywalker. Odrodzenie” (IX) - powstały już pod egidą Disneya. Wizjonerski reżyser w dodatku zaczął przewrotnie pod koniec lat 60. od IV części tej opowieści, która retroaktywnie została nazwana „Nową nadzieją”, a kolejne filmy, czyli „Imperium kontratakuje” i „Powrót Jedi”, to odpowiednio Epizod V i Epizod VI.

Z tego tekstu dowiesz się:

Po latach powstała też trylogia prequeli, czyli epizody I-III: „Mroczne Widmo”, „Atak klonów” i „Zemsta Sithów”. Są też osadzone fabularnie między epizodami dwa kinowe spin-offy w postaci „Łotra 1” i „Hana Solo”. Do tego dochodzą animacje („Wojny klonów” wraz z otwierającym filmem, „Rebelianci”, „Ruch oporu”, „Parszywa Zgraja”, „Opowieści Jedi”, „Opowieści z Imperium”, „Przygody Młodych Jedi”) oraz seriale aktorskie („Andor”, „Obi-Wan Kenobi”, „Mandalorianin”, „Księga Boby Fetta”, „Ahsoka”, „Akolita”).

Czytaj też inne nasze teksty na temat kolejności oglądania filmów i seriali:

Jeśli skupimy się na sadze „Star Wars”, to nie ma tej jednej definitywnej odpowiedzi na pytanie o kolejność oglądania. Chociaż epizody I-III nakręcone zostały później niż części IV-VI, to oglądanie ich na start jest proszeniem się o spoilery (trylogia sequeli z kolei jest osadzona jest fabularnie dekady później). Są co najmniej trzy dobre sposoby podejścia do tego tematu, a ten najprostszy to puszczenie sobie dziewięciu epizodów w dokładnie takiej kolejności, w jakiej trafiały do kin:

A co z tymi kinowymi spin-offami, które nakręcił Disney? Tymi filmami są „Łotr 1: Gwiezdne wojny - historie” w reż. Garetha Edwardsa z 2016 r. oraz „Han Solo: Gwiezdne wojny - historie” w reż. Rona Howarda z 2018 r. Nie są one częścią sagi „Star Wars” i można oglądać je niezależnie od „Przebudzenia Mocy”, „Ostatniego Jedi” i „Skywalker. Odrodzenie”. Tak w zasadzie to można obejrzeć je sobie w dowolnym momencie po „Nowej nadziei”, ale najlepiej zrobić to już po „Powrocie Jedi”.

Jeśli ktoś chciałby oglądać filmy z uniwersum „Star Wars” w kolejności chronologicznej, to również jest to dobrym pomysłem - z zastrzeżeniem, że epizody I-III zaspoilują jeden bardzo istotny fabularny twist z „Imperium kontratakuje”. Jeśli ktoś się tego nie boi, bo np. wie, co łączy Luke’a Skywalkera i Dartha Vadera, to filmy można ułożyć na osi czasu w poniższej kolejności (daty mogą być orientacyjne):

Warto tu dodać, że kalendarzu odległej galaktyki za punkt „zero” jako widzowie przyjmujemy „Nową nadzieję” i ukazaną w tym filmie bitwę kosmiczną, stąd skróty BBY (Before Battle of Yavin, tj. przed bitwą o Yavin) i ABY (After Battle of Yavin, czyli po bitwie o Yavin). Bohaterowie posługiwali się jednak różnymi kalendarzami, w tym np. takimi, w których kolejne lata liczono od powstania Imperium (19 BBY).

Ci bardziej ortodoksyjni fani nie tylko nie uznają filmów Disneya za kanon i nazywają je wysokobudżetowymi fanfikami, ale do tego nie przepadają za „Mrocznym widmem”. Już ponad dekadę temu trafiłem na opis „machete order”, co można tłumaczyć jako „kolejność maczety” (a numeracją zajmował się mistrz Yoda, stąd wygląda ona tak: IV, V, II, III i VI). Zamiast oglądać trylogię George’a Lucasa w całości, można przeciąć ją dwoma (a nie trzema!) prequelami:

W przypadku tej kolejności zaczynamy dokładnie tam, gdzie rozpoczął swoją opowieść George Lucas już dekady temu, czyli od „Nowej nadziei”, a w centrum mamy historię Luke’a, a nie Anakina. Po fabularnym plot-twiście z „Imperium kontratakuje” cofamy się w czasie do schyłku Republiki i widzimy jej upadek, a dopiero potem wracamy do teraźniejszości - już z wiedzą, o co dokładnie walczą bohaterscy członkowie Sojuszu Rebeliantów ze złowrogim Imperium Galaktycznym.

Jeśli chodzi o seriale animowane dla (nie tylko) dzieci, to przed nimi warto obejrzeć przede wszystkim wszystkie filmy George’a Lucasa. Potem na pierwszy ogień można puścić sobie „Wojny klonów” („The Clone Wars”) wraz z otwierającym tę animację filmem oraz spin-off w postaci „Parszywej zgrai” („The Bad Batch”), a potem można płynnie przejść do „Rebeliantów” („Rebels”), a na koniec doprawić to „Opowieściami Jedi” i „Opowieściami z Imperium” („Tales of the Jedi”, „Tales of the Empire”).

W przypadku „Rebels” i „Tales…” można spokojnie oglądać te animacje w dowolnej chwili. Nieco inaczej wygląda to w przypadku „The Clone Wars” i „The Bad Batch”, gdyż tutaj, zwłaszcza w pierwszych sezonach tego pierwszego serialu, akcja była przedstawiana w niechronologicznej kolejności, ale odcinki da się na szczęście ułożyć kolejno na osi czasu. Poświęciłem temu zagadnieniu zresztą osobny artykuł: W jakiej kolejności oglądać animacje „Star Wars”.

Znajomość trylogii sequeli, a przynajmniej jej początku, przydatna może być z kolei w przypadku animacji „Ruch Oporu” („Resistance”), którą warto obejrzeć dopiero po seansie „Przebudzenia Mocy”. Wynika to z faktu, że 2. sezonie oglądamy te same wydarzenia, o których opowiada film, ale z niego innej perspektywy i można nadziać się na spory spoiler (oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by zabrać się za nią po obejrzeniu również „Ostatniego Jedi” i „Skywalker. Odrodzenie”).

„Przygody młodych Jedi” to z kolei animacja kierowana do dzieci, którą również można oglądać w dowolnym momencie. Opowiada ona o czasach na kilka stuleci przed powstaniem Imperium Galaktycznego w czasach Wielkiej Republiki. Pojawia się w niej co prawda znany z filmów Yoda, ale zalicza on jedynie występy gościnne. Ta produkcja może być przy tym najlepszą do tego, by zaprosić do odległej galaktyki tych najmłodszych widzów, którzy są zbyt mali na „Wojny klonów”.

W jednej puli mamy „Obi-Wana Kenobiego” i „Andora”, które można oglądać, podobnie jak kinowe spin-offy, w dowolnym momencie - aczkolwiek najlepiej już po obejrzeniu „Powrotu Jedi”. Skupiają się na swoich tytułowych bohaterach i ich znajomość nie psuje frajdy z produkcji osadzonych chronologicznie później, tylko nadaje im szerszy kontekst. Oprócz tego mamy seriale z tzw. „Mandoverse”, do których należą trzy sezony „Mandalorianina” oraz po jednym „Księgi Boby Fetta” i „Ahsoki”. Również i w tym przypadku warto zabrać się za nie już po „Powrocie Jedi”.

Te trzy ostatnie seriale najlepiej oglądać w dokładnie takiej kolejności, w jakiej trafiały do serwisu Disney+. Na pierwszy ogień powinny pójść oba sezony „The Mandalorian”, potem dobrze byłoby się zabrać za „Księgę Boby Fetta”, a dopiero po niej obejrzeć trzeci sezon „Mandalorianina”. Serial o uczennicy Anakina Skywalkera, czyli „Ahsokę” najlepiej oglądać na samym końcu. Do tego przed seansem warto nadrobić również animacje „Star Wars”, a przynajmniej ich najważniejsze odcinki, bo aktorska produkcja kontynuuje rozgrzebane w nich wątki.

Do tego doszedł jeszcze jeden serial osadzony w uniwersum „Star Wars” i to na sto lat przed wydarzeniami z „Mrocznego widma”, czyli „Akolita” udostępniony w serwisie Disney+. Także i w tym przypadku warto oglądać go już po obejrzeniu sagi George’a Lucasa. Osadzony jest on przy tym w erze Wielkiej Republiki, która była już szeroko eksplorowana w ramach książek, komiksów i słuchowisk rozgrywających się w latach 382-228 BBY, czyli kolejne stulecia wcześniej, ale ich znajomość nie jest wymagana (aczkolwiek w produkcji aktorskiej pojawia się jedna z wprowadzonych w ich ramach postaci).

A co dalej z serialami „Star Wars”? Obecnie powstaje drugi sezon „Andora” oraz zupełnie nowa produkcja o tytule „Załoga rozbitków” (ang. „The Skeleton Crew”). Jak na razie pojawiły się jedynie jej pierwsze zapowiedzi, więc trudno na tym etapie powiedzieć, czy i jak będzie wiązać się z innymi produkcjami z tego uniwersum. Można jednak rozsądnie założyć, że i w tym przypadku każdy widz, który chociaż raz oglądał w przeszłości te oryginalne „Gwiezdne wojny”, połapie się od razu i bez przeszkód będzie mógł śledzić losy zupełnie nowej grupy, tym razem dość młodych, bohaterów.

Chociaż animacje i seriale aktorskie z odległej galaktyki to często zamknięte historie, to czasem łączą się one ze sobą za sprawą pojawiających się ponownie postaci jak „Wojny klonów” z „Parszywą zgrają”, „Rebelianci” z „Ahsoką” i „Mandalorianin” z „Księgą Boby Fetta”. Do tego osadzone są w różnych erach - zarówno przed wszystkimi filmami, jak i pomiędzy nimi lub pomiędzy poszczególnymi trylogiami. Z tego powodu przygotowałem pełną listę chronologiczną uwzględniającą nie tylko filmy, ale również seriale:

W przypadku seriali z tzw. mandoverse nie jeszcze wiemy, ile dokładnie mija czasu pomiędzy kolejnymi przygodami bohaterów, stąd przybliżone daty. Na powyższej liście zabrakło też dwóch pozycji, bo to antologie, w których odwiedzamy różne punkty na osi czasu odległej galaktyki. W przypadku „Opowieści Jedi” jest to okres od kilku dekad przed „Mrocznym Widmem” (przypadającym na 32 BBY) aż po koniec „Zemsty Sithów” (19 BBY). „Opowieści z Imperium” zaczynają się z kolei mniej-więcej tam, gdzie skończyła się poprzednia produkcja z tego cyklu oraz obejmują lata od 18 BBY do 9 BBY.

Na wstępie dobra wiadomość: z racji tego, iż właścicielem praw do tej marki jest Disney, to wszystkie produkcje rodem zaliczające się do kanonu Disneya można obejrzeć w jednym miejscu, czyli w serwisie streamingowym Disney+. W tej usłudze VOD można oglądać w ramach subskrypcji zarówno filmy kinowe, jak i seriale - i to właśnie tutaj debiutują nowe sezony.