Głos dorosłego dziecka. Włodek Markowicz – „Kropki”. Recenzja sPlay

Nie płakałem po LSie. W pełni rozumiejąc i uznając jego fenomen, nigdy nie byłem fanem tego formatu. Tym bardziej kanał Włodka Markowicza był dla mnie odkryciem. "Flashback" (program traktujący o istotnych zjawiskach młodości YouTubera) z miejsca kupił mnie odpowiednim miksem wrażliwości i nostalgii; produkcje takie jak obie części „Jak zostać YouTuberem” czy (szczególnie mi bliska) „Introwersja” imponowały mi autentycznością i rozwagą. Wszystkie filmy zachwyciły mnie techniczną stroną wykonania.

W bardzo krótkim czasie kanał Włodka stał się moim ulubionym miejscem na polskim YouTubie, a niejednorodność konwencji materiałów oraz nieregularność w ich publikowaniu tylko podsycały moje uczucie oczekiwania na kolejny filmik. Mniej więcej od momentu publikacji najpopularniejszego dzieła Włodka pt. "Kropki" pojawiały się głosy krytyki zarzucające banał w przesłaniu produkcji Markowicza. Mimo, iż jestem w stanie zrozumieć ten punkt widzenia – nie podzielam go; choć moim zdaniem w kilku swoich filmach twórca niebezpiecznie zbliżył się do granicy kiczu, nigdy jej nie przekroczył.

Informację o tym, że Włodek pisze książkę przyjąłem z mieszanymi uczuciami. Zawsze podziwiam decyzje blogerów/vlogerów o podjęciu próby pisania książki, która w swojej formule nie będzie wspomnieniami i/lub poradnikiem. Jako fan cieszyłem się również na nowy materiał od twórcy, którego podziwiam. A jednocześnie obawiałem się – na POWAŻNYCH_OSTATECZNYCH_ZAGADNIENIACH (a tak chyba można było interpretować temat książki, nawiązującej tytułem do najpopularniejszego wideo Włodka) wyłożyli się nawet najwięksi myśliciele i pisarze w historii dziejów. Czy Markowiczowi uda się udźwignąć temat i uciec od przesłania opartego na frazesach?

Na bazie zapowiedzi oraz blurba ciężko jednoznacznie określić formułę książki. Czym w takim razie są "Kropki"? Książka Markowicza to zapis szeregu przemyśleń youtubera na różne tematy. "Kropki" w swojej strukturze i tematyce kojarzą mi się nieco z publikacjami Anthony’ego de Mello – lecz tam, gdzie u autora „Modlitw żaby” dane zagadnienie było podejmowane w formie krótkiej, metaforycznej przypowiastki, u Włodka tę rolę pełni mini-esej - zwykle bez „storytellingowej” otoczki. Choć w książce pojawiają się elementy autobiograficzne – fakty i sytuacje z życia Włodka pełnią rolę trampoliny do jego przemyśleń i wniosków (lub są ich zobrazowaniem). Sam autor przyznaje, że praca nad książką miała dla niego wartość terapeutyczną; całość tekstu powstała w przeciągu 2-3 tygodni i bardziej przypominała „wyrzucenie” treści z głowy niż typowe pisanie.

Podczas spotkania autorskiego Markowicz ujawnił, że jako cel swojej działalności (nie tylko pisarskiej) obrał „mówienie o niepłytkich rzeczach”. Szybki rzut oka na spis treści "Kropek" pozwala stwierdzić, że swoją deklarację traktuje poważne. „Miłość”, „Szczęście”, „Pośpiech”, „Walka z systemem”, „Zrozumienie” – to tylko kilka z tytułów rozdziałów i jednocześnie zagadnień stanowiących podstawę rozważań Markowicza. Jeden z ostatnich tematów to, jakżeby inaczej, „Sens życia”.

Średnia truizmów, złotych myśli i podniośle brzmiących fraz przypadających na stronę tekstu jest przerażająco wysoka. Jeśli dla kogoś w youtube’owych filmach twórcy granica kiczu w postaci podnoszenia ogólników do rangi epokowych odkryć została kiedykolwiek przekroczona – do "Kropek" nie powinien nawet zaglądać.

Przykłady? Proszę bardzo:

Prawdziwa tolerancja to zrozumienie. Zawsze wynika ona ze świadomości, że drugi człowiek ma prawo do błędu, do bycia sobą i decydowania o sobie. Ma prawo robić wszystko, co sprawia mu przyjemność, pod warunkiem, że nikogo nie krzywdzi.

Nikomu niczego nie udowadniaj – tylko samemu sobie. Udowodnij sobie, że ten świat jest też twoją własnością. Kawałek tego świata należy się tobie. Masz prawo zrobić z nim, co ci się tylko podoba.

Myślisz, że jesteś ważny. Nie jesteś. Myślisz, że jesteś wyjątkowy. Nie jesteś. Myślisz, że wszystko co osiągnąłeś, zawdzięczasz sobie. Nieprawda. Jesteś sumą wszystkich ludzi których spotkałeś, sumą wszystkich przeczytanych książek.

Z takich fragmentów składa się przynajmniej 80 proc. treści książki...

Banalne treści idą w parze z nieporadnością formy. Pół biedy, gdy chodzi o zwykłe stylistyczne zgrzyty, wynikające z (jeszcze niewyrobionego) warsztatu pisarskiego. Gorzej, że wywody Markowicza często są chaotyczne i niespójne - co pozycji, która w swoim założeniu ma pobudzać do myślenia, trudno wybaczyć. Przykładowo – Włodek pisze: Może zrozumiesz kiedyś, że problem jest zawsze w twojej głowie. Nigdy na zewnątrz. Zmień siebie, a zmienisz świat dookoła.” Dwie strony dalej stwierdza: „Co jak co, ale na charakter nie mamy aż takiego wpływu jak nam się wydaje.

Wiedza dotycząca tematów, których podejmuje się autor, momentami bywa mocno powierzchowna. W toku swoich rozmyślań Markowicz przywołuje postać Osho - przedstawiając go jako hinduskiego guru potrafiącego dzięki medytacji całkowicie odciąć się od świata. W rzeczywistości Osho okazał się być szarlatanem i założycielem sekty, w dodatku ceniącym sobie życie w luksusach (posiadał ok. 100 Rolls Royce’ów). Nie znam się na Kabale oraz Zen (które to zagadnienia również pojawiają się w „Kropkach”); biorąc jednak pod uwagę powyższy przypadek - czemu miałbym w tych kwestiach ufać sądom autora?

Niełatwo pisać mi te słowa, ale znając twórczość Markowicza wiem, że autentyczność ceni sobie ponad wszystko. "Kropki" to 300 stron przez które przebrnąłem z trudem – i nie był to trud wynikający z przegrzania zwojów mózgowych na skutek intensywnych rozmyślań. Mimo jednoznacznie negatywnego wrażenia jakie wywarła na mnie książka, doceniam jedno: w „Kropkach” nie czuć megalomanii autora; przekonania, że tworzy arcydzieło. Wierzę, że Markowicz pisze to, co myśli – i robi to z potrzeby serca. Z tego powodu, mimo podobnego ładunku kiczu, nie zestawiłbym tej pozycji np. z twórczością Coelho, która w swoim grafomaństwie jest dla mnie cyniczna.

Włodku, cieszę się, że pielęgnujesz w sobie wewnętrznego nastolatka. To on decyduje w dużej mierze o sile twojej twórczości. Jeśli jednak zdecydujesz się napisać kolejną książkę – proszę, dopuść do głosu również dojrzalszą stronę swojej osobowości, która spojrzy z dystansem na to, co twoje „dorosłe dziecko” stworzyło. Intuicyjnie sądzę, że mogłoby to przynieść dużo dobrego. Powodzenia! Czekam z niecierpliwością na twoje kolejne projekty. Trzymam kciuki za wszystko co robisz.

(podpisano: Jasiek – wewnętrzny nastolatek Jana Lipeckiego)