Woody Allen i jego najlepsze filmy

W kilku przypadkach oczywiście, wybór nie był taki trudny. Poruszając temat filmografii Woody’ego Allena, nie sposób pominąć "Annie Hall", który jest nie tylko jego najlepszym i największym w jego karierze dokonaniem, ale też jednym z najlepszych filmów w historii kina. I jednym z najzabawniejszych. To swoiste the best of Woody Allen, czyli inteligentny, trafiający w punkt, pełen ironii, absyrdu i filozofii humor, który dosłownie zwala z nóg. Doskonale pamiętam jak pierwszy raz oglądałem ten film i już w pierwszych minutach Allen zniszczył mnie tekstem: W wojsku dostałem kategorię Z. W przypadku wojny od razu biorą mnie na jeńca. I padłem. Praktycznie przez cały seans co rusz można napotkać jakieś perełki (jak np. Nie krytykuj mastrubacji. To seks z kimś kogo kochasz), które na stałe zagościły w kulturze masowej. Ale oprócz tego "Annie Hall" to poruszający swoją szczerością i prawdziwością film o kobietach i mężczyznach, o związkach, miłości, o życiu w wielkim mieście. Niezwykle dojrzały portret dorosłych ludzi pogubionych w meandrach relacji międzyludzkich. Działa równie dobrze jak genialna komedia romantyczna i wybitny dramat obyczajowy w jednym.

Duchowy sequel "Annie Hall". Formalnie jest to jedno z najlepszych dokonań w karierze Woody’ego. Jako całość wyżej stawiam "Annie Hall", ale "Manhattan" praktycznie w każdej sferze go przewyższa. Film wygląda przepięknie. Stylowe czarno-białe zdjęcia, wspaniałe, po trochu melancholijne kadry Nowego Jorku (który jak sam tytuł podpowiada, jest jednym z głównych bohaterów tego filmu); fantastyczna muzyka oplatająca całość. Obsada to w dużej mierze powtórka z "Annie Hall", wraz z dodatkiem w postaci aktorek Mariel Hemingway oraz Meryl Streep. Scenariusz i dialogi to mistrzostwo świata i najwyższy w całej karierze Allena poziom, do którego zaledwie parę razy udało mu się trochę zbliżyć. Tak genialnie zarysowanych postaci oraz rozpisanych sytuacji i powiązań między nimi nie spotyka się codziennie w kinie. Dla tych, którzy zapomnieli jak wielkim twórcą i pisarzem jest Woody Allen, "Manhattan" jest obowiązkową pozycją by sobie o tym przypomnieć. Na zachętę cytat: Myślisz, że jesteś Bogiem! – Czego się czepiasz? Przecież muszę się na kimś wzrorować, albo Myśle, że ludzie powinni się łączyć w pary na całe życie, jak gołębie i katolicy.

Lata 80. To dość ciekawy i twórczy okres w karierze Woody’ego, natomiast jedynym filmem w tej dekadzie, który zbliżył się poziomem do "Annie Hall" i "Manhattanu" i do dziś pozostaje w czołówce jego największych dokonań jest komediodramat "Hannah i jej siostry". Zbiera on niejako do kupy wszystkie wątki obyczajowe i komediowe; miesza ze sobą najciekawsze schematy postaci jakie dotąd wyszły spod pióra Allena. Nie jest to w tym sensie jego najbardziej oryginalny film, natomiast nie zmienia to faktu, że jest fantastycznie napisany, a ogląda się go z niesamowitą satysfakcją i lekkością. W dużej mierze dzięki temu, że obraz ten serwuje widzom wysyp najlepszych cytatów autorstwa Woody'ego. Skąd do cho­lery mogę wie­dzieć, skąd wzięli się na­ziści? Ja na­wet nie wiem, jak działa ot­wieracz do konserw! - te i wiele innych "złotych myśli" perfekcyjnie dopełniają tą złożoną i imponującą pod względem konstrukcji opowieść o miłości i rodzinie.

Pamiętam, że ten film był dla mnie nie lada zaskoczeniem. Byłem wówczas dopiero na poczatku swojej drogi przy poznawaniu filmografii Allena i kojarzyłem go, ja zresztą więszkość ludzi, z inteligentnymi komediami. Przed seansem nie oglądałem trailerów, tylko poszedłem ze znajomymi w ciemno do kina i zostałem wbity w fotel. Wszystko gra to bowiem mistrzowsko skonstruowany thriller, który solidnie testuje nerwy widza. Aktorstwo, jak zawsze u Allena, na szalenie wysokim poziomie; napięcie jest tak gęste jak to tylko możliwe, a do tego nieoczekiwane zwroty akcji i pełno tajemnic oraz mylenia tropów. Do dziś nie moge wyjść z podziwu, że ten film wyszedł spod ręki właśnie Woody’ego Allena.

Ze wszystkich komedii w stanie czystym, bezwględnie najlepszym filmem Allena pozostaje dla mnie zwariowana i pełna absurdów żonglerka gagami i humorem sytuacyjnym w "Bierz forsę i w nogi". Jest to też jego pierwszy, samodzielny film pełnometrażowy. W momencie gdy go oglądałem, nie znałem jeszcze filmografii Allena, za to byłem na fali namiętnego oglądania Monty Pythona i "Bierz forsę i w nogi" idealnie wstrzeliło się w ten typ zwariowanej i pokręconej komedii. To jeszcze czas, w którym Woody Allen nie pisał wielkich scenariuszy, nie zatrudniał wybitnych aktorów; to czas gdy po prostu bawił widzów opowiadaniem swoich pełnych absurdu bezpretensjonalnych historii, od napadu na bank po scenę, w której bohater grany przez Allena, po zażyciu szczepionki zmienia się... w rabina.W dodatku, obraz ten utrzymany jest w nowatorskim wówczas stylu mockumentu, czyli fałszywego i prześmiewczego dokumentu. Same plusy.

Właśnie poznałam wspaniałego mężczyznę! Jest postacią fikcyjną, ale przecież nikt nie jest doskonały. To jeden z moich ulubionych pomysłów fabularnych w całej historii kina. Mia Farrow wciela się w Cecilię, dla której kino jest ucieczką od szarej rzeczywistości, a pewnego razu, bohater oglądanego przez nią filmu dosłownie wychodzi z ekranu do prawdziwego świata. "Purpurowa róża z Kairu" to jeden z najpiękniejszych filmów Allena; wzruszający, nostalgiczny i zabawny hołd dla kina. Woody Allen ze wspaniałą finezją bawi się z rzeczywistością i fantazją, idealnie mieszając wątki romantyczne z dramatycznymi oraz szczyptą humoru. Ciekawostką jest fakt, że znakomity polski film "Ucieczka z kina "Wolność" w reżyserii Wojciecha Marczewskiego i z Januszem Gajosem w roli głównej, powstał z inspiracji "Purpurową różną z Kairu" i co więcej, w filmie Marczewskiego wykorzystano fragmenty dzieła Allena.

Woody tworzył wprawdzie już wcześniej poważniejsze filmy, często wzorowane na dziełach Bergmana kameralne dramaty; natomiast "Zbrodnie i wykroczenia" to jeden z jego ciekawszych formalnych eksperymentów, gdyż film ten opowiada dwie, zupełnie odmienne gatunkowo historie. Pierwsza to opowieść o szanowanym okuliście, który wdaje się w romans rodzący nieoczekiwane komplikacje, a drugi to wątek reżysera-fajtłapy, który stara się uwieść producentkę filmową. O ile pierwszy utrzymany jest w stylistyce egzystencjalnego (po trochu bergmanowskiego) dramatu obyczajowego, tak drugi jest zdecydowanie bardziej lekki i komediowy. O dziwo Allenowi perfekcyjnie udało się połączyć te dwie historie w jedną spójną całość. Ogląda się to znakomicie, no i to właśnie z tego filmu pochodzi jeden z najbardziej kultowych cytatów Woody’ego, czyli: Moje życie seksualne jest żałosne. Ostatni raz byłem w kobiecie zwiedzając Statuę Wolności.

Zelig to jeden z niewielu filmów Allena, który można uznać za nowatorski formalnie. Ewidentnie przypadła mu do gustu forma mockumentu, której był pionierem, a "Zelig" jest szczytowym dokonaniem w tym gatunku. Obraz ten został sfilmowany i opowiedziany w stylu czarno-białych kronik filmowych z lat 20. i 30. XX wieku. Woody Allen wciela się w tytulowego Zeliga, fikcyjną postać, która znajduje się w samym środku ważnych wydarzeń historycznych i spotyka na swojej drodze takie postaci jak Charlie Chaplin, Al Capone, papież Pius IX czy Adolf Hitler. Jak sam opowiadał: W Wiedniu współpracowałem z Freudem. Poróżniła nas interpretacja zazdrości o penisa. Freud twierdził, że należy ją ograniczyć tylko do kobiet.

To jeden z najlepszych filmów o związkach w historii. Na przykładzie dwóch par, wokół których obraca się fabuła tego dzieła, Woody Allen idealnie pokazuje wszystkie przywary, wady i zalety współczesnych mieszkańców dużych metropolii i robi to z typową dla siebie inteligencją, humorem, dowcipną dawką psychoanalizy. Pokazuje nietrwałość związków oraz to, że często ludzie wiążą się z kimś tylko po to by podbudować swoje ego albo dlatego, że objawia się w nich skrajny narcyzm.

To jak na razie najlepszy, obok „Wszystko gra”, film Allena spośród tych powstałych w XXI wieku. Pełen żaru, emocji, kolorów, zmysłowości, ktrych pozazdrościłby mu niejeden o wiele młodszy reżyser. Aż dziw bierze, że ten neurotyczny i będący już w słusznym wieku nowojorczyk jest w stanie znajdować w sobie takie pokłady artystycznego wyrazu po tylu latach zajmując się pisaniem głównie lekkich, egzystencjalnych komedii. W tym filmie chyba najlepiej wybrzmiewa też niesamowita znajomość kobiecości i umiejętność pisania przez Allena złożonych, ciekawych i wymagających aktorsko ról żeńskich. W "Vicky..." obserwujemy bowiem czworokąt złożony z postaci granej przez Javiera Bardema oraz trzech kobiet, granych przez Penelope Cruz, Scarlett Johansson i Rebecę Hall. Wszyscy oczywiście grają brawurowo.