Uwaga, spoilery!

Zaczęło się bardzo niewinnie, bo od opowieści o dramatach rodzinnych w małym niemieckim miasteczku i od zniknięcia chłopca. Kto usiadł do serialu, nie wiedząc, co go czeka, ten mógł cieszyć się przez chwilę mocnym i pełnym tajemnic kryminałem z elementami dramatu. Gdzieś w połowie pojawiły się pierwsze sygnały, że sprawa jest bardziej pokręcona. To odważne zagranie, tak ni z tego, ni z owego wypalić z podróżami w czasie.

Następnie fabuła zaczęło niebezpiecznie przyspieszać, aby pod koniec pierwszego sezonu zwiększyć liczbę przedziałów czasowych, w których rozgrywa się akcja. Za każdym razem, gdy myśleliśmy, że fabuła już się bardziej nie skomplikuje, to Jantje Friese i Baran bo Odar podnosili poprzeczkę. 2. sezon pokazał nam nowe przedziały czasowe, wprowadził nowych bohaterów i wyjaśnił nam, o co tak naprawdę chodzi w serialu. Okazało się bowiem, że Jonas to tak naprawdę Adam, przyczyna i skutek zdarzeń w Winden. Ofiara podróży w czasie i zarazem ten, który pilnuje, aby cykle powtarzały się dokładnie tak samo. To on był strażnikiem tego, co musiało się stać. Czas w „Dark” zaczął więc przypominać pętlę, w której nie sposób było dotrzeć do tego, co było początkiem. Paradoksy czasu były tu na porządku dziennym.

Jednak nie skonfundowany. Spodziewałem się bowiem, że będą to linie czasu, w których komuś udało się podjąć inne decyzje. Wszak Claudia mówiła o świecie bez Jonasa. I znowu pudło, bo w „Dark” nie ma odpowiedzi oczywistych.

Wszystko to, co wiedzieliśmy, jest oczywiście prawdziwe, ale też pojawia się cała masa nowych informacji, które nadają kontekst poprzednim wydarzeniom. W 3. sezonie poszło to tak daleko, że samego fabularnego mięsa jest tu stosunkowo niewiele. Najnowsza seria przypomina więc raczej uzupełnianie pustych miejsc i dołożenie jeszcze jednego alternatywnego świata. Bardzo zresztą podobnego do tego, który znamy. Nie mogłem pozbyć się wrażenia, że w ostatniej odsłonie „Dark” nie oglądam już pełnoprawnego serialu, a wielki rebus, który wreszcie mam szansę rozwiązać.

Chociaż nie jestem przekonany, czy każdemu będzie podobał się taki obrót spraw, bo przecież serial obiecywał coś innego i kilka razy w ciągu swojego trwania zmieniał to, co zdawał się sugerować! Ja jednak traktuje to jako zaletę. Dawno nie widziałem serialu tak odważnego, tak poważnie traktującego widza i, co najważniejsze, tak konsekwentnie budowanego, że finał dało się przewidzieć, ale było to bardzo trudne.

Popatrzcie na symbolikę - na samym początku Martha bierze udział w przedstawieniu zatytułowanym „Ariadna”. Nawiązuje więc do mitologicznej postaci, która wskazała Tezeuszowi sposób, w jaki heros mógł wydostać się z labiryntu. A pod koniec 2. sezonu alternatywna wersja serialowej bohaterki właśnie to robi. Podobnie jak w tragedii, nie udaje jej się uniknąć przeznaczonego jej losu. Albo triquetra, która od początku pojawiała się w serialu zdawała się sugerować, że może chodzić o przejścia (może o liczbę przejść) między różnymi czasami, tymczasem symbol ten zapowiadał, że istnieje również trzeci świat. I to one, podobnie jak w symbolu, przenikają się nawzajem.

Bez dwóch zdań są w nim słabsze elementy, tak jak brak pełnego wyjaśnienia kluczowej roli Marty w drugim świecie, dość chaotyczne rozstawanie się z wątkami niektórych bohaterów, czy też bardzo wysoki próg wejścia w kolejne sezony.

Ustępują one jednak przed tym, jak bardzo rozłożysty jest to serial i jak elegancko został on zamknięty. W zasadzie wszystko tu grało tak, jak powinno. Kreacje aktorskie dopasowane były perfekcyjnie, a zadanie nie było proste, bo przecież niektórych bohaterów widzieliśmy w aż 3 odsłonach. Niech o sile kastingu świadczy, że wystarczyło spojrzeć na starszą wersję, aby skojarzyć, kim była w przeszłości. Nie potrzebne były wyjaśnienia.

Ścieżka dźwiękowa (chociaż mam wrażenie, że nie była tak intensywna w ostatnim sezonie, jak w poprzednich) nie tylko została kapitalnie przygotowana, ale też utwory perfekcyjnie wkomponowane były w konkretne sceny. My Body is a cage Petera Gabriela sączyło się, gdy widzieliśmy początek zagłady, a Familiar Agnes Obel, gdy wszystko zaczynało się po raz pierwszy łączyć.

Im dłużej przyglądałem się temu, w jak bardzo pokręcony sposób łączą się bohaterowie ze sobą, kto jest czyim synem, kto przełamał barierę czasu, zaszedł w ciążę i tak dalej, uświadomiłem sobie, że w gruncie rzeczy fabuła jest pokręcona jak w durnej telenoweli, a ja zupełnie automatycznie, gdy słyszę imię Hanno, nie myślę o tym, że to tania zagrywka, ale zaraz przestawiam litery i cieszę się, że udało mi się przewidzieć, iż to Noah.

Chociaż 3. sezon pokazał, iż możliwy jest happy end, to i tak okraszony był on pesymizmem - przecież wszystkie te życia - Jonasa, Marthy, jej rodzeństwa zostały wymazane. Zupełnie otwarte jest pytanie, czy takie bycie, pełne bólu i cierpienia, szamoczące się w ciągłej walce z przeznaczeniem jest lepsze czy gorsze od nieistnienia. I czy miłość, ulotna, krótka, często pełna bólu nie wystarcza, aby uznać, iż życie ma sens? Zdaniem Marthy i Jonasa nie ma, nawet miłość nie była w stanie przerwać pętli, ale wymazanie ich obojga, a zarazem ich uczucia zatrzymało spiralę cierpienia.

Podobnie rzecz ma się z innymi bohaterami. 3. sezon wymazał życia części mieszkańców Winden, które często naznaczone były przecież bólem i ciągłym cierpieniem. Serial tak bardzo skupił się na ludzkich dramatach, że stały się one równie ważnym elementem, co podróże w czasie. Scenarzystka stawia jednak pytanie o sens cierpienia, skoro wszystko to można wymazać, sprawić by nie istniało.

Podnoszono tu zwłaszcza wątek ucieczki przed przeznaczeniem. W tragediach antycznych bardzo często bohaterowie próbowali uniknąć losu, który został im przepowiedziany przez wyrocznie. W „Dark” wszystkie starania Jonasa dążą do tego, aby uniknąć katastrofy i aby nie stać się Adamem. A my patrzymy, jak wije się, a wszystko, co robi, prowadzi go dokładnie do stania się tym, kim stać się nie chce. 3. sezon pokazuje, że nie ma ucieczki przed przeznaczeniem, a jedyną alternatywą jest... nicość, nieistnienie.

„Dark” z tej perspektywy cechuje nihilizm, ubrany w szaty nowoczesnej telenoweli z cechami science fiction. Te pozornie niemożliwe do połączenia elementy nie tylko nadają serii wyjątkowości, ale gdzieś w głębi niosą ważne pytania o to, na ile istotne jest życie, miłość i nienawiść, czyli człowieczeństwo.

Czytaj także: Wyjaśniamy zakończenie „Dark”. O co chodzi w ostatniej scenie?

Od 2022 r. Janusz Stankiewicz co roku przedstawia czytelnikom nową powieść z tytułowym półorkiem Gorathem w roli głównej. Do książek "Gorath. Uderz pierwszy" i "Gorath. Krawędź Otchłani", które ukazały się nakładem wydawnictwa Alegoria (obecnie, po odkupieniu przez autora praw do książek, seria ukazuje się pod szyldem Sinister Project: inicjatywy autorskiej, którą tworzy wraz z Jarkiem Dobrowolskim i Kają Flagą-Andrzejewską), dołączył w minionym roku 3. tom cyklu, czyli "Gorath. Droga gniewu". Tym razem autor postanowił nieco rozszerzyć wykreowany przez siebie magiczny świat i skupił się nie tylko na przygodach Goratha, ale również dał więcej przestrzeni pozostałym bohaterom. I - jak zwykle - zrobił to doskonale.

Przypomnę, że w poprzednich częściach Gorath zostaje wysłany przez Kathanę Marr na Wybrzeże Szkutników, gdzie ma za zadanie przeniknąć w szeregi gildii zabójców - Nocnych Cieni. Gdy półork morduje niedoszłą ofiarę Cieni, celowo zwraca na siebie uwagę zabójców (aby dostać się w ich szeregi). Siły Kathany Marr ostatecznie kładą kres Nocnym Cieniom, a sam półork po wykonanym zadaniu decyduje się przenieść na Wyspy Południowe. Planuje tam zacząć uczciwe życie, jednak na dobrych chęciach niestety się kończy.

Po brutalnej wojnie z ostatnimi królestwami leśnych elfów, która odcisnęła ponure piętno na wyspiarskiej społeczności, Gorath trafia w szeregi rywalizujących ze sobą gangów przestępczych. Niedługo później półork przyjmuje zlecenie od jednej z dawnych klientek Nocnych Cieni, co prowadzi go na piracki statek dowodzony przez kapitana zwanego Czarnym Żniwiarzem. Zadaniem jego załogi jest zdobycie statku Theran, zamorskiego ludu z Natanbanu, i przejęcie znajdującego się na nim pewnego artefaktu, który pragnie posiąść jeden z Kathanów z Imperium.

"Gorath: Droga do gniewu" to kontynuacja przygód Goratha, który próbuje odzyskać kontrolę nad własnym losem - wciąż nie odpowiedział sobie na pytanie, czy podczas wojny z Dominium Natanbanu uda mu się odkupić swoje winy, a także przed czyim obliczem przyjdzie mu stanąć: Marr czy Bovis-Tora. Tymczasem Czarny Żniwiarz, który został przywódcą bandyckiej florty, wyrusza wraz ze swoją załogą w krwawy rejs, a elf Evelon udaje się w podróż do elfiej stolicy, aby przygotować swój naród do nadchodzącej wojny.

Jestem pełna podziwu, że Stankiewiczowi udało się stworzyć niesamowity świat, który sukcesywnie w każdej swojej kolejnej powieści rozwija. Ponownie możemy poczuć wiatr we włosach i morską bryzę na statku Czarnego Żniwiarza, zasmakować przepychu w zamczysku Bovis-Tora, a także przenieść się na ulice elfickiej dzielnicy, Dolnego Strumienia. Autor po raz kolejny dał mistrzowski popis, jeśli chodzi o pogłębione, bogate i szczegółowe opisy miejsc, które są tak skonstruowane, że, zamiast nudzić, jeszcze bardziej pozwalają zanurzyć się w świat przedstawiony.

To samo dotyczy różnorodnych przedstawicieli poszczególnych grup społecznych - w powieści natknąć się można nie tylko na orków, ale również na elfy, piratów czy krasnoludów, a każda z tych frakcji jest starannie opisana. Swoją drogą jest to spore ułatwienie dla czytelników, którzy w natłoku imion nowych bohaterów mogą wrócić na początek książki i zweryfikować, kto należy do Elity Władzy Imperium, Orków Siczowych, Frakcji Baronessy, Elfiej Opozycji, Piratów, Gangsterów czy Sił Natanbanu. A jest to istotna kwestia, ponieważ w najnowszym "Gorathcie" autor pochyla się nad pozostałymi bohaterami, poszerzając swoje uniwersum o historie opowiedziane z innej perspektywy.

"Gorath. Droga gniewu" to po prostu kolejna solidnie napisana książka fantasy, z którą powinien zapoznać się nie tylko każdy fan gatunku - myślę, że pożeracze innego typu powieści również mogą z "Gorathem" poeksperymentować. Ja, choć jestem miłośniczką kryminałów, do kolejnych tomów z cyklu Stankiewicza wracam z ekscytacją, bo wiem, że nie zawiodę się pod względem warsztatu autora. I mimo że w kwestii fantasy jestem raczej laikiem, to powieści Stankiewicza czytam z przyjemnością - stworzył on bowiem brutalny, krwawy i fantastyczny świat, w którym warto zostać na dłużej.

O książkach czytaj w Spider's Web: