W tym roku zostaną przyznane dwie Literackie Nagrody Nobla
W zeszłym roku działalnością przyznającej Literacką Nagrodę Nobla Akademii Szwedzkiej wstrząsnął seksualny skandal. Sprawa była tak poważna, że w ogóle nie przyznano słynnego wyróżnienia. W tym roku literacki Nobel powróci i to z dwoma laureatami równocześnie. Ale problemy Akademii jeszcze się nie skończyły.
Informacja o czasowym zawieszeniu przyznawania nagrody zaskoczyła świat literacki niemal równo rok temu. Skandal wokół Jean-Claude'a Arnaulta, męża byłej członkini Akademii Szwedzkiej wybuchł w 2018 roku, ale dotyczył wydarzeń z ponad dekady. Dopiero przy okazji ruchu #metoo sprawa zyskała powszechny rozgłos. Osiemnaście kobiet oskarżyło fotografa o molestowanie, część z nich została również zgwałcona. Mężczyznę skazano w 2018 roku.
Przez wiele lat Arnault korzystał na współpracy z Akademią. Prawda jest jednak taka, że bardziej niż oskarżenia o gwałt członków tej organizacji zaniepokoiły inne doniesienia. Mąż Katariny Frostenson miał być źródłem przecieków na temat tego, kto w danym roku zdobędzie nagrodę. Takie informacje mogą przynieść ogromny zarobek w toczących się wokół ogłoszenia zakładach bukmacherskich. Według doniesień mediów Arnault miał stać za przeciekami na temat m.in. nagrody dla Wisławy Szymborskiej, Harolda Pintera, Patricka Modiano, Swietłany Aleksijewicz i Boba Dylana.
Brak Literackiej Nagrody Nobla za 2018 rok zostanie naprawiony w najnowszej, podwójnej edycji.
W oficjalnym komunikacie Akademia Szwedzka przyznała, że w październiku ogłosi dwóch zwycięzców - za 2018 i 2019 rok. To dobra wiadomość, bo literatura powinna stać ponad problemami członków jury. Do tej pory nie przyznano tego wyróżniania jedynie w 1914, 1918, 1935 oraz w latach 1940-43. Samo ogłoszenie dwóch laureatów nie wystarczy jednak do naprawienia nadszarpniętej reputacji przyznającej Nobla organizacji.
Wokół literackiej nagrody od dawna krążyły ogromne kontrowersje. Podejmowane przez jury decyzje nie miały nic wspólnego z obiektywizmem i transparentnością. Ocena poszczególnych laureatów zawsze pozostaje do pewnego stopnia kwestią indywidualnego gustu, ale pewne decyzje były naprawdę niezrozumiałe. Wyróżnienia dla Tomasa Transtromera, Patricka Modiano czy Boba Dylana wywołały szczególny sprzeciw (choć z różnych powodów). Czasem naprawdę trudno było zgadnąć, co właściwie nagradza jury i dlaczego ignoruje wyraźnie lepszych twórców.
Dlatego zdecydowano się wprowadzić kilka zmian do sposobu wyboru laureatów.
Do tej pory członkiem Akademii Szwedzkiej było się dożywotnio. Nowe regulacje pozwalają w dowolnej zrezygnować z tego zaszczytu. Wobec skandalu jury opuściła duża część członków, na miejsce których powołano nowe osoby. O wyborze laureata w kolejnych kilku latach oprócz akademików zdecyduje również pięciu niezależnych członków, którzy mają zapewnić świeżą perspektywę i nie być powiązanymi z dotychczasowym układem.
Pomimo krytyki Literacka Nagroda Nobla wciąż pozostaje najważniejszym literackim wyróżnieniem. Do tej pory ogromną władzę miał zawsze przewodniczący lub przewodnicząca jury. Dlatego wybory z ostatnich czterech lat w niczym nie przypominały nastawienia z poprzedniej dekady. Tak ważny wybór powinien być raczej podporządkowany bardziej uniwersalnym kwestiom niż widzimisię kilku szwedzkich profesorów. Zobaczymy, czy zapowiedziane nowości realnie coś w tej materii zmienią. Pozbyć się piętna kompromitacji z zeszłego roku nie będzie łatwo.
