"Pierścienie Władzy" rujnują kanon Tolkiena? Niekoniecznie

Dołącz do Disney+ z tego linku i zacznij oglądać głośne filmy i seriale.

Na 2. sezon "Władcy Pierścieni: Pierścieni Władzy" trochę sobie poczekamy. Tymczasem, skoro seans i podzielenie się opinią mamy za sobą, możemy na spokojnie zastanowić się nad tym, co zwiastują niektóre scenariuszowe decyzje oraz w jaki sposób niektóre wątki łączą się z materiałem źródłowym i trylogią "Władcy". Zacznijmy od obcego słowa, które przynajmniej częściowo upewniło nas w kwestii tożsamości Nieznajomego, nazywanego też Meteor Manem.

Istari u Tolkiena byli stworzonymi przez Eru Majarami, czyli pomniejszymi Ainurami, którzy zstąpili na Ardę, by pomagać Valarom w jej kształtowaniu. Słowo pochodzi od quenejskiego "istar" i oznacza "tego, który wie" czy też "czarodzieja". Sam Tolkien mówił o tym wyrazie, że nie sposób przetłumaczyć go na j. angielski, bo jego dokładny odpowiednik nie istnieje. Można go rozumieć mniej więcej jako: "członka bractwa skupiającego osoby posiadające i umiejące wykorzystać rozległą wiedzę historyczną oraz pełną orientację we wszelkich sprawach tego świata".

Istari byli kimś w rodzaju istot anielskich, które przebywając w Śródziemiu nie mogły ujawniać swojej prawdziwej postaci czy majestatu (ich prawdziwa moc była bowiem ograniczona ludzkimi ciałami). Gdy Sauron (swoją drogą: również Majar - najpotężniejszy spośród tych, którzy zbuntowali się przeciw Valarom i przyłączyli do Morgotha) nabierał mocy, Valarowie zdecydowali, że wyślą do Śródziemia trzech istarich. Później ich liczba wzrosła - znamy imiona pięciu, choć Tolkien czasem sugerował, że zesłano ich więcej. Byli to: Olorin (Gandalf), Curumo (Saruman), Aiwendil (Radagast) oraz Alatar i Pallando (błękitni czarodzieje, Morinehtar i Romestam).

Przebywając wśród elfów, ludzi czy krasnoludów, mieli służyć im radą i wskazywać właściwą drogę. Choć byli potężniejsi niż mieszkańcy Śródziemia, zakazano im ich sobie podporządkowywać. Nie starzeli się, ale z czasem zmieniali swój wygląd. Zamknięci w ludzkich powłokach mogli dziwaczeć lub ulegać podszeptom zła.

Którym z czarodziejów jest Nieznajomy? Tekst o podążaniu za własnym nosem oraz nawiązanie relacji z hobbitami sugerują Gandalfa. Ale… został też nazwany "tym drugim" i wyruszył na wschód, do Rhun - miejsca, w którym działali Błękitni. Został też wysłany znacznie wcześniej, bo już w Drugiej Erze - co też pasowałoby do Alatara i Pallando. Twórcy ewidentnie nie chcieli rozwiewać wątpliwości.

Twórcy serialu Amazona starają się nie rujnować kanonu (obawy o przedwczesną walkę ze Zgubą Durina okazały się bezpodstawne), a jedynie do niego "dopowiadać" - wychodząc z założenia, że jeśli Tolkien o czymś tylko przebąknął, to warto to rozszerzyć, a jeśli czemuś stanowczo nie zaprzeczył w źródłach, to można się tym pobawić (na zasadzie: skoro profesor nie napisał, że Galadrieli nigdy w Numenorze nie było, to równie dobrze mogła się tam pojawić). W gruncie rzeczy najbardziej sprzeczny z kanonem pozostaje... czas. Zgodnie z zapowiedziami, twórcy ścisnęli na osi czasu serialu znacznie bardziej odległe od siebie wydarzenia z książek.

Nikt taki jak Halbrand nie pojawił się w zapiskach Tolkiena. Nie musiał. Wiemy bowiem, że Sauron przybierał wiele postaci i imion. Kiedy zbiegł przed sądem Valarów, nazwał się Annatarem, Panem Darów, by móc łatwiej kontaktować się z elfami. Nierozpoznany pod tym imieniem pracował przez ok. 400 lat u boku Celebrimbora w Ost-in-Edhil w Eriadorze, manipulując i inspirując do stworzenia Pierścieni Władzy. Kowal Halbrand jest zatem odpowiednikiem Annatara - spełnił dokładnie tę samą rolę, co oryginał. Zwodniczy mistrz kłamstw pokazywał innym różne oblicza.

Niektórzy twierdzą, że twórcy serialu zrobili z Saurona "mężczyznę odrzuconego" - kogoś, kto teraz będzie się mścił, skoro elfia wybranka go odrzuciła. Odradzam jednak ślepą wiarę w słowa Halbranda. Sauron-kłamca chciał, rzecz jasna, przeciągnąć Galadrielę na swoją stronę, korzystając ze swoich ulubionych technik, ale nie warto ufać jego zapewnieniom.

Broni się też geneza Mordoru. Choć uczynienie z miecza magicznej wajchy, która inicjuje łańcuch geologicznych wydarzeń i doprowadza do erupcji Orodruiny jest dość zastanawiającym rozwiązaniem, pozostałe elementy również nie gryzą się z kanonem.

Gdy starzec wbija ostrze w "zamek", uruchamia sejsmiczny łańcuch - woda cofa się do podziemi, grunt się trzęsie, a góra eksploduje. Tak narodził się Udun - głęboka, otoczona urwiskami dolina, część Mordoru. Z zapisków Tolkiena możemy się dowiedzieć, że powstała ona prawdopodobnie jako wynik wybuchu wulkanu. Wokół Udunu znajdowały się kluczowe twierdze Saurona. Pomysły twórców mogą nam się zatem nie podobać, ale nie można im zarzucić umyślnego lekceważenia mitologii Mistrza i wypinania się na najważniejsze elementy jego twórczości. Przynajmniej na razie.