Minister Czarnek ogłosił nową listę lektur szkolnych. Więcej JPII i sterta książek, które znudzą uczniów

Wygląd nowej listy lektur szkolnych nie jest wielkim zaskoczeniem dla osób, które w ostatnich tygodniach śledziły poczynania i wypowiedzi ministra edukacji czy Rzecznika Praw Dziecka. Z jednej strony otrzymaliśmy deklarację walki o cnoty niewieście, a z drugiej pragnienie częstszego omawiania w szkołach takich tematów jak męczeństwo dzieci. Widząc takie nastawienie ludzi zajmujących się edukacją młodzieży, trudno było trzymać się jakiejś nadziei na sensowne zmiany. A te lekturom szkolnym potrzebne są od dawna. Tylko trzeba je przeprowadzić z głową, a nie w ramach propagandowego chwalenia się polskimi grami wideo czy ideologicznego zacietrzewienia.

Oczywiście tylko ktoś absolutnie naiwny mógł sądzić, że Przemysław Czarnek jest odpowiednią osobą do takiego zadania. Minister edukacji podkreśla, że to nie on jest autorem nowej listy a „eksperci”. Rzecz w tym, że za każdą aktualizacją listy lektur stoi ministerialna inicjatywa. Tak było przed laty za Romana Giertycha i od tej pory niewiele się w tej sprawie zmieniło. W razie czego zawsze można dobrać sobie ekspertów, którzy zdecydują zgodnie z partyjną linią. Dlatego po raz kolejny lądujemy z nowymi lekturami dobieranymi na zasadzie: „Ja go/ją lubię”. Dlatego dostaliśmy całą listę książek Jana Pawła II i o nim, szereg utworów absolutnie anonimowej dla 95 proc. Polaków Zofii Kossak-Szczuckiej czy rzekomo wyczekiwane przez uczniów teksty o kardynale Stefanie Wyszyńskim.

Zaproponowane przez ministerstwo zmiany są oczywiście znacznie szersze i obejmują kilkadziesiąt różnych tytułów, ale siłą rzeczy uwaga mediów skupiła się właśnie na tych trzech postaciach. Głównie dlatego, że ich obecność w kanonie lektur ma w założeniu promować patriotyzm, religię katolicką i przede wszystkim odległą przeszłość, czyli trzy filary konserwatyzmu. Czy to źle, że tego typu poglądy są reprezentowane w szkołach? Nie, edukatorzy powinni pokazywać uczniom jak najszerszy wycinek rzeczywistości. Ale czy naprawdę potrzebowaliśmy aż tylu utworów związanych z tymi osobami? Trudno to w jakikolwiek sposób uzasadnić w sensowny sposób i bez odwoływania się do jakiegoś pseudopatriotycznego bełkotu.

Lektury szkolne nie są lubiane. Wiem, to prawdziwy szok dla nas wszystkich. Powodów takiego stanu rzeczy jest oczywiście sporo. Brak czasu na ich właściwe omawianie w napiętej do granic możliwości podstawie programowej, nadmiar innych rozrywek, niskie czytelnictwo w całym narodzie, przestarzałe książki oraz czynnik ludzki. Wszystkie te elementy składają się na obraz widziany przez kolejne pokolenia Polaków. Lista lektur szkolnych oczywiście zawsze musi balansować na granicy między tym co popularne, a tym co istotne z punktu widzenia kultury narodu. Nie jest to łatwe i siłą rzeczy nie zadowolimy każdego. Spróbujmy może jednak ucieszyć choć część uczniów, co?

Zofia Kossak-Szczucka tego nie osiągnie, bo na jej widok większość uczniów zrobi głupią minę i zapyta kolegi: „Kto to?”. Może część z ciekawości lub poczucia obowiązku sięgnie po pierwszą lepszą książkę tej autorki, ale zapewne od razu odrzuci ich skostniały język i nieżyciowa tematyka. Podobnie będzie z tekstami Karola Wojtyły, a obecność Stefana Wyszyńskiego w kanonie to już w ogóle jakiś absurd. Zresztą można odnieść wrażenie, że twórcy nowej listy nawet sami nie bardzo wierzą w powodzenie tej trójki i swoich pozostałych pomysłów.

Właściwie wszystkie nowości dotyczą lektur uzupełniających. Z wykazu tekstów obowiązkowych usunięto przy okazji trochę książek (książkę Rafała Kosika z serii „Felix, Net i Nika” przeniesiono do uzupełniających). Być może, żeby zrobić miejsce dla naszej trójki gigantów konserwatywnej literatury, a także m.in. „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena, „Anus Mundi” Wiesława Kielara, raportu Witolda Pileckiego, listów Słowackiego i Sienkiewicza (nie, nie żartuję) oraz „Ludzi bezdomnych” Żeromskiego. Odpowiedzcie sobie szczerze – czy to są książki budzące w was ekscytację? Historia świata nie skończyła się na II wojnie światowej, a w kolejnych latach żyły też osoby nie noszące sutanny. Dlaczego tak bardzo ograniczamy rzeczywistość i katujemy młodych ludzi wydarzeniami, które wydarzyły się 80 lat temu?

Nikt nie ma na to odpowiedzi, a nauczyciele już deklarują się publicznie, że nowe lektury szkolne z listy uzupełniającej będą po prostu omijać. Czyli co? To po prostu wiele hałasu o nic? Osobiście nie traktowałbym tego w taki sposób, bo sposób podejścia do kultury w szkołach musi ulec zmianie. Uczniowie czekają na to od lat. Jeżeli wszystko to było okropnie przestarzałe i nieżyciowe za moich szkolnych czasów (a minęła już od nich ponad dekada), to co powiedzieć o dzisiejszym starciu zakurzonych tomów z nowoczesnymi technologiami? Szczerze wątpię, by Przemysław Czarnek i jego „eksperci” zastanawiali się nad tym problemem. Natomiast ktoś zdecydowanie powinien.

Szkoła podstawowa, klasy I-III:

Szkoła podstawowa, klasy IV-VI:

Szkoła podstawowa, klasy VII-VIII:

Liceum ogólnokształcące/Technikum: