Kłamała, że ma raka, żeby podbić świat. Oceniamy nowy serial Netfliksa na faktach

„Ocet jabłkowy” to wielowątkowa historia oparta na faktach, której najważniejszym punktem jest Belle Gibson. Młoda kobieta jest influencerką, przedsiębiorczynią, która promuje zdrowy tryb życia. Ma własną szalenie popularną aplikację, jest fetowana przez technologicznego giganta, wydaje własne książki – słowem, ma wszystko, czego można oczekiwać od osoby nazywanej „człowiekiem sukcesu”. Jej przedsiębiorstwo, jak większość wielkich biznesów, opiera się na chwytliwej historii. Jej brzmi mniej więcej tak: pokonałam raka mózgu, rezygnując z pomocy onkologów, a wszystko to za pomocą diety i alternatywnej medycyny. Piękna historia, szkoda tylko, że zupełnie nieprawdziwa.

Jak to się stało, że Belle Gibson oszukała cały świat, dziennikarzy, opinię publiczną, a nawet wydawnictwa książkowe, koncerny technologiczne? „Ocet jabłkowy” stara się uchwycić najważniejsze punkty tej mistyfikacji. To niezbędne, żeby przyjrzeć się mechanizmowi, jaki wyniósł ją do sławy, ale też konsekwencji jej czynów, która odbywała się przy westchnieniach zachwytu nad przedsiębiorczą młodą kobietą.

Drugą pełnoprawną bohaterką „Octu jabłkowego jest Milla, która w przeciwieństwie do Belle miała zdiagnozowany nowotwór, ale zamiast pozwolić lekarzom pracować, zdecydowała, że skorzysta z medycyny alternatywnej. Z kolei Chanelle jest agentką obu dziewczyn, tym ich łącznikiem ze światem biznesu. To ona najlepiej rozumie rynkowe zależności rządzące światem dużych pieniędzy.

O tym, jakie konsekwencje mogła mieć działalność wszystkich trzech kobiet, dowiadujemy się z wątku Lucy. Kobieta również słyszy okrutną diagnozę i ona też ma wątpliwości, co do sensowności leczenia onkologicznego, właśnie dlatego, że w tych chwilach, to Belle trafiła do niej ze swoją opowieścią.

Fabuła „Octu jabłkowego” wyłania się z chaosu. Miniserial rzuca bowiem wszystkie bohaterki na raz, miksuje ich historie ze sobą, a wszystko to opowiada achronologicznie. Początkowo połapanie się, kto jest kim, nastręczyło mi wielu problemów, zwłaszcza że Belle Gibson i jej oszustwa były dla mnie czymś nowym.

Jeffrey Walker, który wyreżyserował wszystkie 6 odcinków, lubuje się w zabawach formalnych. Zdarza się tu burzenie czwartej ściany, gwałtowne skakanie po wątkach, subiektywne opowieści z offu przeplatane retrospekcjami, a nawet pojawiające się sporadycznie animacje, które mają powiedzieć widzowi wprost: w tej scenie chodzi o to i o to. Cel tych zabiegów jest oczywisty, chodzi o zdynamizowanie serialu tak, aby przypominał internetowe formy komunikacji. Był szybki, momentami nawet teledyskowy, intensywny. To przecież Instagram i Facebook wyniosły Belle na szczyt.

„Ocet jabłkowy” ma oczywiście serce po właściwej stronie. Produkcja jasno pokazuje, co może się stać, gdy zamiast zaufać lekarzowi, pacjent sięgnie po medycynę alternatywną. To w portret współczesnych szarlatanów, tyle że pięknych, bogatych i wspieranych przez łaknące zysku korporacje. Szarlatanów o tyle groźnych, że ich słowa są w stanie dotrzeć do milionów uszu i zatruć miliony umysłów.

Belle żeruje bowiem na ludzkiej dobroci, na empatii, która każe zatrzymać się nad chorym, słabym i potrzebującym. Wokół tego współczucia buduje swój biznes, dając ludziom fałszywą nadzieję, że rozwiązała jeden z największych problemów współczesnego rozwiniętego świata. „Ocet jabłkowy” stara się dociec, kim jest osoba, która tak bezwzględnie wykorzystuje ludzką dobroć i rzuca na szalę ludzkie życie, aby poprawić własne. Czy jest socjopatką? Patologiczną kłamczynią? A może ofiarą własnej, ekstremalnie toksycznej matki? Showrunnerka i autorka scenariusza do 4 odcinków Samantha Strauss wrzuciła jednak do serialu zbyt wiele, aby odpowiedzieć w pełni, na którekolwiek z tych pytań.

„Ocet jabłkowy” czasem przypomina klasyczne success story, a czasem dramat psychologiczny. To wystarczy, aby stworzyć udany i bardzo wciągający serial, ale to jednocześnie zbyt mało, aby w satysfakcjonująco wziąć się za bary z tak poważnym tematem. Widać, że Strauss odrobiła lekcję i rozumie problem z ekosystemem mediów społecznościowych, ze słabością mediów tradycyjnych i brakiem bezpieczników w świecie kreowanym przez bigtechy.

Jest na przykład scena, w której reprezentant firmy Apple opowiada o efektywnym altruizmie, filozofii, która jest bardzo popularna w Dolinie Krzemowej. Mówi ona (w uproszczeniu), że należy dokonać analizy efektywności swoich działań i wybierać te, które pomogą jak największej grupie ludzi, nawet jeśli po drodze trzeba będzie zachować się niemoralnie. Chodzi o skalę, jaką można osiągnąć i ile dobra pod koniec swoich działań. To jeden z fundamentów działania korporacji, miliarderów i innych możnych tego świata, którzy mogą dokonać setek podłości i tłumaczyć je większym dobrem. Ta bardzo wygodna wymówka podlana matematyczną analizą zysków jest kluczowa dla zrozumienia działania Doliny Krzemowej, a jednak w serialu jest ona malutkim, niewiele znaczącym wątkiem, który ginie w kolejnych rautach i kolejnych zabawach Belle.

Opowieść o Belle Gibson przypomina bardzo „Kim jest Anna”, inny serial Netfliksa opowiadający o oszustce, która ze swadą i bezczelnością okłamała elity i przebojem wdarła się do ich świata. Podobny jest temat, podobny jest styl opowiadania, podobnie zresztą trudno nie odnieść wrażenia, że mimo jasno artykułowanej krytyki Belle będzie mogła uchodzić za postać może nie niewinną, ale na pewno skomplikowaną.

Serial wygląda tak, jakby trochę uległ jej urokowi i próbował z nią empatyzować. Na pewno pomogłoby mu, gdyby mniej skupiał się na ciężkiej skądinąd pracy, jaką musiała wykonać, aby wprawić w ruch swoje oszustwo, a więcej czasu poświęcił osobom, które Gibson zmanipulowała.

W serialu występują: Kaitlyn Dever jako Belle, Alycia Debnam-Carey jako Milla Aisha Dee jako Chanelle, Mark Coles Smith jako Justin, Tilda Cobham Hervey jako Lucy, Chai Hansen jako Arlo, Matt Nable jako Joe, Richard Davies jako Sean.

Czytaj więcej o serialach: