Wywiad w Vivie i materiał w Dzień Dobry TVN to kolejne dowody na to, że media mają zaległości z empatii

Nie będę tutaj prawił morałów, że jakiekolwiek media (no może poza tymi finansowanymi z kieszeni podatnika) mają jakąkolwiek misję (bo nie mają), natomiast nie zwalnia ich to z odpowiedzialności za materiały, jakie publikują. Praca dziennikarza, wydawcy, dziś także i blogera czy nawet youtubera, nie funkcjonuje w próżni. Dostęp do niej ma praktycznie każdy, a dziś w erze informacji i social mediów rozchodzą się one szerzej i szybciej niż kiedykolwiek. Wiem, że piszę tu pewnie banały, ale co jakiś czas wydaje mi się, że trzeba to niektórym przypominać.

Wydaje się, jakby dla nich globalizacja nadal była odległym, utopijnym konceptem, a walka z seksizmem i dyskryminacją kobiet tematem tabu. Oglądając materiał Dzień Dobry TVN, w którym to prowadzący z niemal dziecięcym zdziwieniem komentowali wygląd koreańskiej gwiazdy popu, miałem poczucie, jakbym widział prezenterów z jakiejś lokalnej, małomiasteczkowej telewizji z początku lat 90. A późniejszy materiał „reporterski” w wykonaniu Adama Federa to już czysty Bareja pomieszany z Koterskim.

Autorzy wykazali się, delikatnie rzecz ujmując, bardzo małą wrażliwością społeczną i wyczuciem, ocierając się przy okazji o ksenofobię. Żartobliwe komentowanie czyjegoś wyglądu, zarówno tego wynikającego z jego rasy jak i stylu bycia, to nie jest coś, co powinniśmy widzieć w mainstreamowej telewizji. Tym bardziej dziś, gdy tak bardzo zwracamy uwagę na hejt, a media same namawiają nas do akceptacji siebie i innych ludzi wokół. Jak widać „szkoła dziennikarska” imienia Filipa Chajzera ma pojętnych uczniów.

Estetyka K-Popu - czy nawet samego stylu ubioru pochodząca z kompletnie innej kultury - może się oczywiście komuś nie podobać, można jej nie rozumieć i tak dalej, ale może warto się zastanowić, czy wypada publicznie się w ten sposób o niej wypowiadać. Po pierwsze, pewnie nie bylibyśmy zadowoleni, gdyby ludzie z innej od naszej kultury zaczęli wyśmiewać się np. z naszej „mody więziennej” prosto z blokowisk („szykowne” dresy, głowa na zapałkę i perspektywa piwnego brzucha w bonusie) albo gwiazd muzyki disco-polo. Po drugie, wystarczyłby niewielki research, by uświadomić sobie, że Jungkook i jego grupa BTS, to w tej chwili jedne z najpopularniejszych gwiazd popu na planecie. To, że redaktorzy po raz pierwszy o nim słyszeli, nie oznacza, że można w ten sposób komentować jego wygląd i nikt tego nie zauważy.

Chociaż materiał w DDTVN to i tak pikuś w porównaniu z jednym z najbardziej wulgarnych tekstów, na jakie się natknąłem w moim życiu.

Tak obrzydliwego, obleśnego i pozbawionego elementarnych zasad przyzwoitości i taktu wywiadu jeszcze nie czytałem. Chwilami miałem wrażenie, że to jakiś sen, że w 2020 roku, po tych wszystkich głośnych medialnie aferach dotyczących molestowania seksualnego, podnoszenia tematów dyskryminacji kobiet (i w ogóle przyzwoitego traktowania kobiet w przestrzeni publicznej i prywatnej), po #MeToo i tym podobnych, taki tekst musi być jakąś przedziwną prowokacją.

Do pewnego stopnia próbuję zrozumieć motywację autora – wpadł na, marny, pomysł zabawienia się z konwencją, nawiązując do tematyki filmu „365 dni” (jaki kraj taki Grey), no, ale zabrakło warsztatu, wyobraźni, empatii, zdrowego rozsądku i elementarnego wyczucia przyzwoitości i wyszło, jak wyszło.

To mnie niepokoi najbardziej. Że na żadnym z etapów nikt nie stwierdził, że to nie jest w porządku. Że to żenujące, słabe, niedopuszczalne. Co istotne, redakcję VIVY tworzą w większości kobiety. Redaktorem naczelnym, wicenaczelnym, wydawcą działu lifestyle itd. są kobiety. Wydawcami DDTVN są same kobiety. To niesamowite, że żadna z pań w redakcji VIVY nie miała problemu z opublikowaniem wywiadu z Anną Marią Sieklucką, który wręcz ocieka obleśnym seksizmem, jeśli nawet niezamierzonym i nieświadomym, to chyba nawet gorzej. Tak samo jak panie z DDTVN nie miały problemu z kwestionowaniem „niemęskiej” urody Jungkooka.

Z jednej strony to dobrze, że media potrafią się uderzyć w pierś, przyznać do błędu, przeprosić, a nawet zwolnić osoby współodpowiedzialne za te „wpadki”, ale problem jest w czym innym. W polskich mediach nadal brakuje elementarnego wyczucia tego, co jest właściwe, a co nie. Istnieje przyzwolenie na lekceważenie inności, klasycznie polskie, prowincjonalne dziwy nad tym, czego nie rozumiemy.

W zawadiacki sposób media rozmawiają z czarnoskórymi o tym, czy kobiety lubią brąz, robią sobie jaja z ataków paniki. A kobiety? Kobiety to można pocałować bez pytania na środku ulicy, albo prowadzić z nimi seksistowskie rozmowy.

Taki trochę patostream w wersji light. Ciekawe, jak to ewoluuje, kiedy już cała telewizja prędzej czy później przeniesie się do internetu... Aż boję się pomyśleć.

Poza tym tu nie chodzi o to, by zrobić głupotę, a potem przepraszać i stwierdzać: „Nie mieliśmy świadomości”, „nie chcieliśmy urazić” itd. Media mają ogromną siłę wpływu, a przez to ogromną odpowiedzialność (parafrazując legendarne słowa wujka Bena z komiksów o Spider-Manie), więc wygłaszanie kontrowersyjnych kwestii, jak te wymienione powyżej, jest absolutnie niedopuszczalne.

Ale problem nie w tym, by te tematy omijać, nie dopuszczać do publikacji, czy przepraszać za nie – problem jest w tym, że tego typu myślenie i podejście nadal istnieje w ludziach pracujących w mediach. Może polskie media publiczne powinny przechodzić jakieś obowiązkowe szkolenia z przyzwoitości? Kursy z empatii. Treningi z otwartości i boot campy z anty-dyskryminajcji oraz trywializowania przemocy wobec kobiet?

W końcu to tylko „niewinne” materiały wideo w programie śniadaniowym albo wywiad mający na celu promowanie popłuczyn po Greyu, para-erotyku klasy C czyli filmu „365 dni”. Zostawiają jednak one po sobie ślad i stają się wzorami zachowań i etyki, nie tylko w mediach, ale też i dając przyzwolenie na podobne zachowania w codziennym życiu. Skoro zewsząd ludzie grzmią o negatywnym wpływie przemocy i seksu w telewizji, to oznacza, że tego typu przypadki też powinny znaleźć się na cenzurowanym.

Wiem jedno, przed nami jeszcze długa droga. Dowodem na to niech będzie fakt, że naczelny pranker polskiej telewizji: Filip Chajzer, nadal ma się dobrze jako dziennikarz telewizyjny, a wręcz, pomimo skarg widzów, stacja TVN rozważa go jako następcę Szymona Hołowni w programie „Mam Talent”. A to zonk!