Wszyscy kłócą się o Emilię Perez. Idźcie do kina i nie dajcie sobie wmówić, że to jakaś propaganda

„Emilia Perez” w reżyserii Jacques’a Audiarda to wielowątkowa opowieść łącząca w sobie - między innymi - elementy musicalu, thrillera kryminalnego, psychologicznego dramatu, telenoweli, kina gangsterskiego czy greckiej tragedii. Niezwykły, odświeżający i zaskakujący zarazem kolaż motywów, konwencji, form. Tygiel pełen smaków, brawurowe danie kuchni fusion upichcone według eksperymentalnej, autorskiej receptury.

Sprawy maja się następująco: Juan „Manitas” Del Monte (w tej roli Karla Sofía Gascón, hiszpańska aktorka transpłciowa, która przed tranzycją osiągnęła sukces w meksykańskim kinie i telenowelach), potężny lider meksykańskiego kartelu narkotykowego, decyduje się na korektę płci, aby uciec od przeszłości i rozpocząć nowe życie jako kobieta. By tego dokonać, będzie potrzebować pomocy zdolnej prawniczki, która pomoże urzeczywistnić te marzenia i sprawić, że Del Monte umrze, ustępując miejsca nowonarodzonej Emilii Perez. 

Nadużywane przez recenzentów kulinarne porównania w kontekście „Emilii Perez” sprawdzają się, niestety, jak nigdy - rzecz w tym, że seans tego obrazu naprawdę przypomina smakowanie niecodziennego połączenia składników, pierwszej tego typu kompozycji, której komponentów dotychczas nikt ze sobą nie zestawił. Najpierw jest trochę dziwnie; trudno stwierdzić, czy ta szokująco nietypowa mieszanka w istocie nam smakuje, ale zaciekawieni kontynuujemy konsumpcję. Potrzeba kilku chwil, by się przekonać, ale wreszcie głodny nowych wrażeń degustator wydaje werdykt. I choć osobiście w pełni rozumiem, dlaczego wielu odbiorcom podobne kinowe szaleństwo może nie podchodzić, tak sam wyszedłem z seansu syty. Wspaniałe to było doświadczenie.

Zabawa kodami gatunkowymi u Audiarda to coś więcej niż zwykła żonglerka - to prawdziwy cyrkowy popis, skok na motocyklu przez pierścień ognia. Facet ze szczerym entuzjazmem podlał emancypacyjną opowieść gangsterskim sosem, uformował ją w telenowelę i jeszcze dorzucił do tego kilka piosenek czy choreografii tanecznych. Wszystko to, podkreślę, wyreżyserowane z pomysłem i werwą, prowadzone z prawdziwą pasją. Obłędnie zagrane (prawdziwą gwiazdą jest tu jednak oszałamiająca Zoe Saldaña), atrakcyjnie brzmiące, szalone, momentami (świadomie!) absurdalne, przesuwające granice. Niepozbawione potknięć - jak nieco zagubiony fabularnie 2. akt czy problematyczne spłaszczenie niektórych motywów - ale jeśli chcesz łamać zasady, musisz zaliczyć parę wpadek. Przy takim efekcie końcowym: przebaczam z automatu.

Tym bardziej, że z największymi oskarżeniami raczej się nie zgadzam, jakkolwiek dopuszczam do siebie myśl, że wykazuję się w tej kwestii ignorancją. Cóż mogę jednak poradzić na to, że cały ten ekranowy obłęd mi się udzielił i przez ponad dwie godziny nie miałem ochoty mrugać, by nie przegapić choć skrawka tego fascynującego obrazu?

Audiardowi zarzuca się między innymi powierzchowne i stereotypowe przedstawienie meksykańskiej kultury. Rzecz w tym, że „Emilia Perez” wcale nie jest opowieścią o Meksyku - twórcy chodzi przede wszystkim o niespokojny krajobraz, który miał stać się scenografią dla jego historii. Taki, którego bolączki nie są przecież wyssane z palca, a odzwierciedlają pewien wycinek rzeczywistości, nie tylko meksykańskiej. Cały film przeplata zresztą pstrokatą sztuczność z prawdą, ale nie chodzi tu o prawdę miejsca - twórca dystansuje się zresztą od niego dość wyraźnie, stylizując paryskie plany i przekształcając je w ulice Mexico City, zatrudniając międzynarodową obsadę, posilając się rozdziałem z powieści francuskiego pochodzenia. Bo ta opowieść, pamiętajmy, traktuje o czymś innym.

Między innymi: o tożsamości, poszukiwaniu siebie w świecie pełnym przemocy i uprzedzeń; o tym, że każdy ma prawo do bycia sobą i dążenia do autentycznego życia, niezależnie od przeszłości czy społecznych oczekiwań. O prawdzie i akceptacji. O tym, że zmiana tożsamości nie jest ucieczką od odpowiedzialności za wcześniejsze czyny, ale próbą zawarcia pokoju z samym sobą, odnalezienia go w sobie; że prawdziwa transformacja wymaga nie tylko zmiany zewnętrznej, ale przede wszystkim wewnętrznej konfrontacji z własnymi demonami i przeszłością. Dlatego też za niedorzeczne uważam zarówno wycelowane w film, płynące z obu stron politycznej barykady oskarżenia o transfobię, jak i wokeizm. Z jednej strony reżyser kreuje bowiem w pełni ludzką, porażającą charyzmą bohaterkę trans, z drugiej: bohaterka ta, choć pragnie odkupienia, ostatecznie pozostaje moralnie wypaczona.

Audiard nie chce tutaj bawić się w męczący dydaktyzm, nie snuje kolejnej nużąco moralizatorskiej przypowieści o akceptacji ze strony innych, a o akceptacji samego czy samej siebie, o żądzach, bolesnych marzeniach, żarliwych pasjach.

Czytaj więcej o filmach w Spider's Web:

Przybranie nowej tożsamości łączy się z próbą odpokutowania grzechów, których Perez dopuściła się „w poprzednim życiu”. Oprawca desperacko usiłuje stać się wybawcą, ale dawne zbrodnie wcale nie giną razem z jego przeszłą wersją. Bohaterka ucieka przed odpowiedzialnością za wszelką cenę, a to z kolei zatruwa jej upragnioną wolność. Choć w końcu żyje w zgodzie z własnym „ja”, nadal bezwzględnie wykorzystuje władzę, by zapewnić sobie bezwarunkową akceptację, której tak pragnie.

Jeśli chodzi o płaszczyznę musicalową - okazuje się ona doskonale współgrać z charakterem opowieści. Co więcej: nie rozwadnia jej, nie rujnuje tempa. Musicalowe numery pojawiają się jeden po drugim, często w obłędnym wykonaniu Saldañy, której choreografia wciąga cały świat wokół w hipnotyzujący wir. Chyba każda z tych sekwencji - niespecjalnie pchających fabułę do przodu, ale doskonale sprawdzających się jako poruszające wyznania - ma w sobie coś urzekającego.

„Emilia Perez” to film inny, bezwstydnie przerysowany, moralnie niejednoznaczny, melodramatyczny, pełen wyolbrzymień, ale niepozbawiony autentycznych emocji i introspekcji, dla których tak silnie ekspresyjny język kina jest doskonałym nośnikiem. Nie umiem go nie docenić. Ba, chciałbym więcej takiego kina - budzącego to pożądane, a coraz rzadsze poczucie obcowania z czymś wyjątkowym, jedynym w swoim rodzaju. 

Emilia Perez: premiera już 28 lutego.