Netflix ma najbardziej niepoprawną politycznie komedię, jaką widziałem od lat

Jak odróżnić kiepską komedię od tej dobrej? To chyba coś, co czuje się podskórnie. Nie chodzi o to, czy dana produkcja jest w stanie cię rozśmieszyć - rozbawienie jest przecież jednym z najgłębiej subiektywnych wrażeń, podobnie zresztą jak poczucie znudzenia. Gdy ktoś po seansie filmu lub serialu rzuca argumentem: „nuda”, nie możesz z nim dyskutować. Nawet jeśli doświadczałeś najbardziej angażującego pokazu dekady, cały ten wewnętrzny konglomerat preferencji, wrażliwości, sympatii i antypatii może sprawić, że w tym samym czasie ktoś inny konał ze znużenia.

Z humorem sprawy mają się dość podobnie. To, że coś cię nie rozbawiło, nie oznacza, że jest to komedia obiektywnie nieśmieszna i nieudana - i na odwrót. Nie licząc oczywiście skrajnych przypadków, gdy kompletnie nieutalentowani twórcy szorują swoim suchym skryptem po dnie osadzonym tak głęboko, że nie ma szans, by trafili do kogokolwiek - jak podczas nieudanych występów niespełnionych standuperów. Ocenianie jakości humoru jest zatem mocno dyskusyjne. „Mnie bawi” to dla każdej i każdego z nas kryterium ostateczne, jeśli jednak chcemy przesunąć ocenę w jak najbardziej obiektywnym kierunku by, na przykład, móc coś komuś polecić lub odradzić, powinniśmy brać pod uwagę wiele czynników: oryginalność, złożoność, timing, brawura, świeżość, pomysłowość, spójność stylu, funkcja w narracji, wykonanie (zwłaszcza!) czy, dajmy na to, skuteczność żartu wobec kontekstu. Czy humor pasuje do postaci, świata przedstawionego, rytmu sceny, czy nie wybija widza z narracji? Jeśli bohater znany z cynizmu rzuca trafnym, ciętym komentarzem - to działa. Jeśli jednak w środku dramatu nagle pojawia się kloaczny żart bez uzasadnienia - to może być słabo zakotwiczony humorystycznie. Dowcip może być ironiczny, absurdalny, slapstickowy - ale zawsze warto sprawdszić, czy nie jest wtórny albo zbyt dosłowny.

W przypadku „Bad Thoughts” Netfliksa sprawa jest raczej prosta. Stworzony przez komika Toma Segurę serial jest wulgarny, kloaczny, prostacki, niepoprawny, obrzydliwy, żenujący i absurdalny. W większości przypadków wręcz skrajnie. Tak bardzo, że gdy podczas seansu zdarzyło mi się parsknąć śmiechem (nie raz - i nic na to nie poradzę, przepraszam, oto moja spowiedź), robiło mi się wstyd przed samym sobą. Z drugiej strony: bywały chwile, w których wpatrywałem się w ekran jak zahipnotyzowany. Bo takich popapranych czarnych komedii współcześnie raczej się nie robi. A jeśli nawet, to nie są one promowane przez największy serwis streamingowy na świecie, który słynie raczej z nacisków na poprawność i delikatność. Interesujące doświadczenie.

Tak czy inaczej - choć jest tu sporo bardzo bezpośredniej, niewyrafinowanej, ale skutecznej satyry, całość opiera się przede wszystkim na żartach fekalnych, seksualnych, rasistowskich czy związanych z różnymi formami przemocy. Segura jako stand-uper uwielbia prowokować, często w sposób, powiedzmy sobie szczerze, mało subtelny - rzuci jakimś bezpodstawnie obelżywym tekstem, opowie dziesięciominutową anegdotkę o penisie, te klimaty. I właśnie taki jest jego skeczowy serial zrealizowany dla Netfliksa: krótki, intensywny i popychający szokujący humor do ekstremum. Zazwyczaj w tę niewłaściwą, bo najzwyczajniej w świecie głupszą stronę.

Sześcioodcinkowy serial (każdy epizod składa się z trzech krótkich historii z przerywnikami) opiera się na założeniu, że Segura bez najmniejszych oporów ożywia wszystkie „niegrzeczne” i transgresyjne myśli, jakie tylko przychodzą mu do głowy - na temat życia, wszechświata, jego własnych bolączek. Efektownie zrealizowane (serio!), często męczące i żenujące, m.in. parodiują kino artystyczne, zwiastuny filmowe, kino gatunkowe albo przedmioty współczesnych dyskursów publicznych. Owszem, biorąc pod uwagę współczesne standardy, „Bad Thoughts” to produkcja z cała pewnością wyjątkowa. Tak bardzo niecodzienna, że swoim oderwaniem kilkakrotnie sprowokowała mnie do nieoczekiwanego, zawstydzonego rechotu - być może był to skutek połączenia efektu zaskoczenia ze zmęczeniem wygładzonymi, grzecznymi komediami (i niezbyt wyszukanym poczuciem humoru)? Powtórzę: nie jestem z tego dumny i z całą pewnością nikomu tej produkcji nie polecam. Jestem jednak przekonany, że wielu miłośników kloacznych dowcipów da jej okejkę.

Jak to zwykle bywa, niektóre skecze wypadają znacznie lepiej niż inne - co ciekawe, te trafniejsze pojawiają się głównie w ostatnich odcinkach. Mam na myśli te, które skupiają się na lękach Segury jako stand-upera, który odniósł sukces i musi teraz mierzyć się z konsekwencjami swoich kontrowersyjnych żartów. Szkoda, że tak często komik postanawia poświęcić zbyt wiele czasu tym najbardziej wulgarnym czy obleśnym elementom, usilnie starając się wprawić odbiorcę w osłupienie - efekt jest jednak odwrotny, bo całość traci wówczas siłę rażenia. Wiele z tych żartów niczemu nie służy, nic za nimi nie stoi, nie stanowią pretekstu, by zastanowić się nad czymś innym, nie mówiąc już o metaforze. Tak działałoby to u najlepszych komediantów. Segura nie jest - moim zdaniem - jednym z nich. Dlatego też najlepsze momenty działają raczej pomimo seksualno-fekalnych elementów, a nie dzięki nim.

Nie mogę jednak odmówić „Bad Thoughts” kilku trafnych konceptów; podobało mi się też to poczucie obcowania z czymś nieokiełznanym, nieprzewidywalnym i umykającym dzisiejszym ograniczeniom. Czego by o tym serialu nie mówić, w 2025 r. seans okazuje się doświadczeniem jedynym w swoim rodzaju. Preferuję raczej inne formy przesuwania granic komedii - a jednocześnie chciałbym, by jak największa liczba twórców podejmowała taką próbę, niezależnie od metod. Bo to właśnie dzięki takim próbom gatunek pozostaje żywy i pojemny. 

Czytaj więcej: