35 lat temu Polacy poznali Wiedźmina. Skąd wziął się Geralt z Rivii?

"Później mówiono, że człowiek ten nadszedł od północy od bramy Powroźniczej" - to właśnie te słowa otwierają pierwszą opublikowaną opowieść o Białym Wilku. Opowiadanie Andrzeja Sapkowskiego, zatytułowane po prostu "Wiedźmin", zajęło trzecie miejsce w Drugim Literackim Konkursie "Fantastyki", wydawanego od 1892 roku kultowego miesięcznika literackiego poświęconego szeroko pojmowanej - jak wskazuje tytuł - fantastyce (od 1990 roku: "Nowa Fantastyka"). Tekst z dopiskiem "Praca nadesłana na konkurs Fantastyki" wydano właśnie 16 grudnia. Pierwsze miejsce należało do Marka S. Huberatha ("Wróciłeeś Sneogg, wiedziałam"), drugie do Jana Maszczyszyna ("Ciernie"), zaś trzecie miejsce twórca Białego Wilka dzielił z Aleksandrem Bukowieckim i Markiem Dyszlewskim. Opowiadanie zostało wyróżnione za "sprawność warsztatową i walory czytelnicze".

Pisząc następne krótsze formy, Sapkowski nie planował całego cyklu. Kolejne opowieści o Geralcie opierały się na euhemeryzacji znanych baśni i legend - co jakiś czas pojawiały się na łamach wspomnianego miesięcznika (podobnie jak "Droga, z której się nie wraca", niezwiązana bezpośrednio z postacią zabójcy potworów). Wreszcie pięć tekstów ukazało się w pierwszej antologii - wydawnictwo Reporter opublikowało ją w 1990 roku w nakładzie 30 tys. egzemplarzy. Nieco później SuperNowa wydała dwa zbiory w znanym nam współcześnie kształcie - "Ostatnie życzenie" i "Miecz przeznaczenia".

Pierwszą z pięciu części tzw. "sagi o wiedźminie", (nazwę wymyślił wydawca, sam Sapkowski chciał ją nazwać po prostu "Krew elfów"), pierwotnie zatytułowaną "Lwiątko", wydano już w 1994 roku. Historię Geralta, Ciri i Yennefer Sapkowski zakończył pięć lat później. W 2013 ukazała się jeszcze jedna książka skupiona na Geralcie, "Sezon burz" - jej akcja rozgrywa się na krótko przed wydarzeniami z pierwszego opowiadania ("Wiedźmin"). To autonomiczna historia, którą można potraktować jako prequel.

Do teraz znamy tylko niewielki fragment świata wiedźmina (obejmuje on liczne królestwa na północy i cesarstwo Nilfgaardu na południu) - tak zwany Kontynent (nazwa, która pojawiła się po raz pierwszy w tzw. "Grze Wyobraźni" i którą podchwycił Netflix) to skrawek bezimiennej planety, na którą gnomy, krasnoludy, elfy, ludzie i rozmaite monstra przybyły z innego świata.

Tworząc cykl wiedźmiński Sapkowski zadbał o obfitość materii intertekstualnej - każda z książek pełna jest licznych nawiązań, odniesień, cytatów i trawestacji. "Wiedźmin" to swoisty tygiel, kulturowy miks - dodatkową wartością opowiadań i powieści jest przyjemność czerpana z wyłapywania smaczków. Ich mnogość i zręczność, z jaką autor wplótł je w swoją opowieść, to tylko jeden z wielu elementów świadczących o jego erudycji. Powieści o Geralcie uważane są za najważniejsze osiągnięcie polskiej literatury fantastycznej; wydźwiękiem znacznie wyprzedzały ociekającą szowinizmem i maskulinizmem konkurencję.

Zaczęło się od komiksu. Seria sześciu zeszytów, adaptująca wybrane opowiadania Sapkowskiego (wyjąwszy jedno dzieło autorskie) została stworzona przez Macieja Parowskiego (scenariusz), Bogusława Polcha (rysunki) i Danutę Polch (kolory). Prószyński i S-ka wydawało je w latach 1993-1995 w magazynie "Komiks". Serię w końcu wznowiono - najpierw wydano ją wersji dwutomowej, a w 2015 roku - z poprawioną kolorystyką - w jednym, grubym tomie.

Od 2014 roku wiedźmińskie komiksy powstają również w USA, wydawane przez Dark Horse Comics. Po dwuczęściowej "Racji stanu" Arkadiusza Klimka i Michała Gałki, która opierała się na postaci z gry, Dark Horse uderzyło z kolejną serią, która nie adaptuje książek, ale czerpie z nich inspiracje, odnosząc się do gier CD Projekt RED - zwłaszcza trzeciej części. W Polsce komiksy wydaje Egmont. Dotychczas ukazały się: "Dom ze szkła", "Dzieci lisicy", "Klątwa kruków", "Córka płomienia", "Zatarte wspomnienia".

Zaczęło się od gry fabularnej - RPG "Wiedźmin: Gra wyobraźni", która rozgrywa się w stworzonym przez Sapkowskiego świecie. System, mimo niedoskonałej, nieco banalnej mechaniki, cieszył się w Polsce dużą popularnością. Najbardziej docenili ją fani storytellingu (w grze najważniejsza jest opowieść i odgrywanie ról), dla których tabelki i rzucanie kostkami nie są aż tak ważne.

A później nadeszły gry wideo, które okazały się olbrzymim, choć nieoczekiwanym sukcesem. Trzy gry RPG "Wiedźmin" (2007), "Wiedźmin 2: Zabójcy królów" (2011) oraz "Wiedźmin 3: Dziki Gon" (2015) opowiadały stworzoną na potrzeby zabawy historię Geralta po wydarzeniach z książek. CD Projekt RED trafiło w dziesiątkę - każdą z gier doceniono (nagrody i zachwyty branży oraz graczy sypały się z nieba), a trzecia odsłona uznawana jest na całym świecie za jedną z najlepszych gier wideo (nie tylko RPG) w historii. "Dziki Gon" do dziś zachwyca fabułą, grafiką i rozgrywką - gracze uwielbiają wracać na wirtualny Kontynent. A już niedługo doczekają się next-genowego odświeżenia produkcji.

Przy okazji powstały też karcianki - "Wiedźmin - gra promocyjna", "Wiedźmin - Przygodowa Gra Karciana" oraz "Gwint" - ta ostatnia komputerowa kolekcjonerska gra karciana oparta na free-to-play doczekała się siedmiu dodatków i dodawanych do gier kolekcjonerskich wydań fizycznych.

W 2008 pojawiła się też gra internetowa "The Witcher: Versus", w 2007 - napisana w języku Java "Wiedźmin: Krwawy Szlak", a w 2014 roku Ignacy Trzewiczek wydał planszówkę "Wiedźmin: Gra przygodowa".

Zespół Filmowy Oko zakupił prawa do ekranizacji pierwszego z wiedźmińskich opowiadań w 1988 roku; rok później powstał szkic scenariusza, ale nie doszło do jego realizacji. W 2001 roku swój projekt przedstawił światu Marek Brodzki, który do roli Geralta zaangażował Michała Żebrowskiego - aktor stworzył ikoniczną (paradoksalnie - biorąc pod uwagę negatywny odbiór adaptacji) kreację. Trzynastoodcinkowy serial, którego premiera miała miejsce jesienią 2002 roku, postanowiono okroić do 130 minut i wypuścić wcześniej w formie filmu. Zabieg nie wyszedł zbyt dobrze - widać, że obraz to wyrwane z większej całości strzępy historii. Film okazał się klapą artystyczną i finansową, jakkolwiek współcześnie chwali się pewne elementy serialu, takie jak atmosferę, grę aktorską czy muzykę Grzegorza Ciechowskiego.

W październiku 2014 roku Tomasz Bagiński i jego studio otrzymali od PISF-u dofinansowanie w wysokości 150 tys. zł na realizację nowego filmu fabularnego "Wiedźmin". Projekt Instytut ocenił jako bardzo dobry. Wkrótce jednak plany uległy zmianie - w 2017 roku Netflix ogłosił, że wyprodukuje serial adaptujący prozę Sapkowskiego. Sam autor został konsultantem kreatywnym, tymczasem Bagiński przyjął rolę producenta wykonawczego. Showrunnerką projektu okazała się Lauren S. Hissrich.

Już dwa lata później w serwisie debiutował pierwszy sezon serialu, w którym tytułową rolę odegrał hollywoodzki gwiazdor Henry Cavill. Casting ten, początkowo wzbudzający mieszane uczucia, okazał się strzałem w dziesiątkę - Cavill idealnie wpasował się w rolę łowcy potworów, a jego miłość do postaci czuć w każdej scenie. Serial okazał się olbrzymim sukcesem.

Po opóźnieniu (pandemia) w Wielkiej Brytanni rozpoczęto realizację drugiej serii, która już jutro zadebiutuje na Netfliksie. Prace nad scenariuszem do trzeciej odsłony dobiegają końca.

Historia Białego Wilka rozpoczęła się na kartach polskiego czasopisma 35 lat temu - przez lata podbiła serca widzów, graczy i czytelników na całym świecie, zataczając coraz szersze kręgi. I nic nie wskazuje na to, by miała przestać.