To może być ostatni rok popularności kryminałów. Młodzi czytelnicy wybierają zupełnie inne książki

Na tegorocznych Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie na próżno szukać było młodych ludzi przechadzających się między stoiskami w Pałacu Kultury. Większość znajdowała się bowiem poza budynkiem, gdzie przy specjalnie przygotowanych stanowiskach ustawiały się kolejki na kilkadziesiąt osób, aby przytulić się z autorami i autorkami hitów z Wattpada, zrobić sobie z nimi zdjęcie i poprosić o dedykację. Fanek "Rodziny Monet", czyli serii autorstwa Weroniki Anny Marczak, która obecnie definiuje literaturę young adult, w Pałacu Kultury w ogóle nie było. Wszystkie stały w dosłownie kilometrowej kolejce, aby po pokonaniu kilku zakrętów dotrzeć do specjalnie przygotowanej kabiny, gdzie autorka cyklu o Hailey Monet podpisywała książki.

Dokładnie tę samą tendencję można było zauważyć na Targach Książki w Krakowie - podczas gdy skromne stanowiska Szczepana Twardocha, Wojciecha Tochmana czy Joanny Kuciel-Frydryszak stanęły w miejscu ich wydawnictw, dla Julii Żugaj przygotowano osobny namiot, który został wypełniony niemal w całości. Taki stan rzeczy z pewnością wpłynie na badania o stanie czytelnictwa, które co roku przeprowadza Biblioteka Narodowa i może w nich nieco namieszać. Do tej pory jednak Polacy sięgali po zupełnie inne książki, ale też z roku na rok czytali ich coraz mniej.

Z danych, które pochodzą z lat 2020-2022 wynika, że Polska kryminałami stoi. I choć teraz w topce Empiku zostały zdeklasowane przez wszechobecną literaturę z Wattpada, to popyt na mroczne opowieści nadal jest ogromny. W zeszłym roku literatura kryminalna i sensacyjna, a także thrillery i powieści detektywistyczne były gatunkami, po które Polacy sięgali najchętniej. Od 2019 roku niezmiennie autorem, którego tytuły były czytane najczęściej, jest nie kto inny, jak Remigiusz Mróz. Twórca cyklu z Joanną Chyłką, komisarzem Forstem i Gerardem Edlingiem obecnie ma na swoim koncie aż 62 książki. Wśród najpopularniejszej trzydziestki pisarzy i pisarek znaleźli się także autorzy powieści kryminalnych i thrillerów, m.in. Harlan Coben, Jo Nesbo, Katarzyna Bonda, Marek Krajewski oraz Max Czornyj.

Chcesz wiedzieć, co jest na topie? W Spider's Web piszemy o najpopularniejszych książkach kryminalnych:

Biorąc pod uwagę rozwój bookstagrama i booktoka, czyli te części w mediach społecznościowych, gdzie "książkary" dzielą się swoimi poleceniami, wymyślają alternatywne historie powieści czy po prostu recenzują konkretne tytuły, badania Biblioteki Narodowej za rok 2023 mogą niektórych mocno zaskoczyć. Choć wcale nie trzeba być wróżką, by przewidzieć, jacy autorzy i jakie gatunku będą się znajdować w czołówce. Wystarczy uważnie obserwować.

Kiedy w tym roku wszystkie wydane dotąd tomy z serii "Rodzina Monet" autorstwa Weroniki Anny Marczak zajęły pierwsze miejsca w TOP 100 najlepiej sprzedających się książkach Empiku, stwierdziłam, że muszę sprawdzić, na czym polega fenomen cyklu. Szczególnie, że nie była to nowość, a jedynie papierowa wersja już wcześniej napisanych fragmentów, która autorka publikowała na Wattpadzie. Spodziewałam się petardy, a wyszedł niewypał. Recenzując tytuł na łamach Spider's Web pisałam wtedy, że "Skarb", czyli pierwszy tom z serii "Rodziny Monet", nie jest złą książką i z pewnością wielu młodych ludzi utożsami się z Hailie, która dopiero wkracza w dorosłość. Skrytykowałam jednak jej braci, reprezentujących szereg niezdrowych zachowań, które nie pomagają głównej bohaterce uporać się z traumą, a wręcz przeciwnie - jeszcze bardziej wpędzają ją w dołek. Była to moja pierwsza przeczytana pozycja z nowego nurtu literaury young adult, dlatego do niepokojącego wniosku doszłam nieco później.

"Rodzina Monet" nie jest odosobnionym przykładem na nadmierne opisywanie szkodliwych zachowań, które zwykle wynagradzane są później materialnymi rzeczami lub tłumaczone uczuciem miłości do bohaterki (bo to zwykle kobiety padają ofiarą toksycznych i szantażujących ich mężczyzn). Jeszcze mocniej działo się w książce "Start a Fire. Runda pierwsza", która jest co prawda oznaczona jako 18+, ale, błagam, chyba nikt nie myśli, że taka pozycja wpadła w ręce jedynie pełnoletnich osób (wystarczy zresztą wejść na TikToka i zobaczyć, kto komentuje tytuł).

Na ten moment w TOP 100 Empiku, obok książki Matthew Perry'ego oraz autobiografii Britney Spears znajduje się nie tylko kolejny tom z serii "Rodzina Monet", ale również jedna z części cyklu "Students" autorstwa Aleksandry Negrońskiej, która również stała się hitem booktoka. Ta z kolei przeznaczona jest dla osób powyżej 16 roku życia, ale wciąż nie brakuje tam przekleństw i często szokujących dialogów. Biorąc pod uwagę bestsellery Empiku, gości targów książki w całej Polsce oraz ilości młodych ludzi na tego typu wydarzeniach, nie zdziwcie się, że w czołówce najchętniej czytanych gatunków 2023 roku będzie literatura young adult.

Absolutnie nie. W czasach, kiedy czytanie stało się gigantycznym trendem, a młodzi ludzie chcą zostać nie tylko influencerami, ale również bookstagramerami, najważniejszy jest zapalnik, który sprawi, że książki staną się dla nich atrakcyjne. Fakt faktem - "hity" z Wattpada pisane są na jedno kopyto, brak im różnorodności, a bohaterowie tworzeni są na jedną modłę, jednak nie oczekujmy, że ktokolwiek będzie od razu sięgał po tytuły tegorocznego noblisty Jona Fossego, książki Szczepana Twardocha czy opasłe "Ksiągi Jakubowe" Olgi Tokarczuk. To właśnie motywacja do czytania jest najważniejsza, a jeśli wzbudzi ona chęć do tego, by sięgnąć po inne pozycje, których bohaterowie będą nieco bardziej różnorodni, a fabuła bardziej rozbudowana, świat książek stoi przed młodymi czytelnikami i czytelniczkami otworem.

I to prawda, że literatura young adult, która najczęściej wywodzi się z Wattpada, jest jaka jest. Ale zanim ktokolwiek zacznie krytykować młodych ludzi za to, że czytają takie, a nie inne książki, to niech ma z tyłu głowy to, że to właśnie osoby między 15 a 18 rokiem życia znacznie zawyżają statystki czytelnictwa w Polsce i tego nawyku czytania powinniśmy się uczyć właśnie od nich.