Budda, loterie i 140 milionów. Nowy film pokazuje, jak działał ten przekręt
Nie trzeba być wielce odkrywczym specjalistą, by dostrzec szkodliwy wpływ działalności internetowych celebrytów na życie publiczne. Już dziś do kin wchodzi dokument, który jest poświęcony jednej z głośniejszych afer polskiego internetu ostatnich lat - mowa o loteriach influencerów, które rozpętały burzę i wywołały zainteresowanie ze strony organów ścigania. Nie nazwałbym go najlepszym na świecie, ale z pewnością ten film Krystiana Kuczkowskiego przewyższa jakością większość tytułów, które dotychczas nakręcił.
W zeszłym roku Krystian Kuczkowski nakręcił pozbawiony treści efekt YouTube'owego kapitalizmu w postaci dokument poświęconego Buddzie - jednemu z czołowych polskich influencerów. Pech chciał, że niedługo po premierze tej kąpiącej się w sosie własnej wspaniałości laurki, do drzwi Buddy i kilku innych osób zapukało CBŚP. Służby zabezpieczyły mienie o łącznej wartości 140 milionów, a zainteresowanym przedstawiono wiele zarzutów, w tym pranie brudnych pieniędzy i udział w zorganizowanej grupie przestępczej. Tym razem Kuczkowski wraca z nowym filmem i ogłasza go jako angażującą produkcję, która nie wydaje wyroków i poszukuje szarości. Czy rzeczywistość to potwierdza?
Loterie influencerów. Genialny biznes czy przekręt? - recenzja. Budda i spółka kontra państwo
Loterie organizowane przez influencerów były zjawiskiem popularnym i chętnie wcielanym w życie. Nic dziwnego - nigdzie nie brakuje ludzi, którzy licząc na szczęście i powiększenie swojej zasobności, decydują się wziąć udział w takim przedsięwzięciu, a wizja wygrania np. luksusowego samochodu jest czymś kuszącym. Tutaj jednak nie ma happy endu - zwycięzcy nigdy nie otrzymali nagród. Kontrowersje wokół organizujących je influencerów z czasem przerodziły się w wątpliwości prawne i etyczne, zaś samym autorom tych inicjatyw postawiono zarzuty. Gdzie w tym wszystkim moralność? Czemu na to pozwolono?
"Wielki projekt", "akcja", nawiązywanie do cudzych marzeń - to proste, acz jak najbardziej działające chwyty, których zadaniem jest przekucie czegoś wątpliwego w produkt, który każdy chce kupić. Polscy influencerzy doskonale odnaleźli się w kapitalistycznej rzeczywistości - oprócz monetyzacji własnej prywatności rozwinęli skrzydła w postaci będących tematem filmu loterii, bezczelnie żerujących na ludziach i ich potrzebach. "To nie jest o mnie, to o Was" - klasyczne odwrócenie uwagi, mające w dalszej perspektywie zrzucić winę na tych, którzy wzięli udział w loterii, a z organizatorów uczynić dobrodusznych panów chcących zrobić coś dobrego.
"Loterie influencerów. Genialny biznes czy przekręt?" oddają głos tym, którzy są ofiarami tego procederu. W tym gronie są także ludzie, którzy z Buddą nie mieli wcześniej do czynienia, ale jego popularność i dobry PR "natchnęły" do skorzystania z oferty, a każde z nich wygrało coś, co w jakiś sposób mogło odmienić ich życie. Podstawowym zadaniem filmu Kuczkowskiego, biorąc pod uwagę gatunkowe prawidła i tematykę, niewątpliwie było czytelne wyjaśnienie masowej publiczności całej afery i na czym polega jej skandaliczność. Tę misję wypełnia poprawnie, choć ubogacanie filmu o inscenizowane, para-fabularne ujęcia jest niepotrzebnym, efekciarskim zabiegiem, a prawne zawiłości, cóż, wciąż pozostaną trudne do zrozumienia (zwłaszcza druga połowa filmu jest niemal w pełni poświęcona tłumaczeniu przepisów).
Mamy tutaj pokazane kilka wymiarów bezczelności: od wpędzania ofiar procederu w iluzję zdobycia bogactwa, cwaniactwo polegające na wykorzystywaniu niejasnego prawa na własną korzyść lub łzawy przekaz o tym, że self-made man Budda nie musiał robić tych loterii, ale chciał pomagać i być dobry. Na szczęście sam Kuczkowski, który przyzwyczaił publiczność do wystawiania laurek tym, którzy na to nie zasługują, nie idzie tą samą narracyjną drogą. Dodatkowo, film stara sie tłumaczyć nie tylko samą aferę, ale również to, jak influencerzy wykorzystali narzędzia marketingu i sprzyjające warunki do własnych korzyści, a następnie wyhodowali sobie wierne grono fanów, którzy później, tak jak w przypadku Buddy, wyrażali poparcie za murami aresztu. Na pewno na plus należy zaliczyć to, że film co do zasady nie rozmywa winy influencerów i wskazuje palcem - Budda przede wszystkim, ale także OjWojtek, Bungee, Adam Kornacki - ci oraz inni influencerzy są wymieniani z nazwisk jako organizatorzy, którzy dawali niemal namacalne poczucie złapania złotego byka za rogi.
Wygląda, jakby Kuczkowski nakręcił ten film "na przeprosiny".
Zrobił to w ramach zadośćuczynienia, że rok wcześniej za jego sprawą Budda rozszerzył swój zasięg o publiczność kinową. Z drugiej strony znów daje pole do wygłaszania tez sprowadzających się do tego, że on tyle dobrego zrobił, a tu wstrętni hejterzy/zawistni ludzie/państwo chcą narobić mu kłopotów, bo on jest taki zaradny i pomaga ludziom. Niestety, w filmie możemy również zobaczyć prof. Marcina Matczaka, który, jakkolwiek doświadczony prawniczo, dostał przestrzeń do opowiadania dyrdymałów o tym, jak państwo (zły szeryf) nęka bogatego obywatela i - mówiąc wprost - bronienia biznesu, który rzekomo jest uciskany przez państwo. Zabrakło mi ze strony twórców również wyraźniejszego rysowania zakłamania influencerów, ostrzejszego pokazywania różnic pomiędzy dobrodusznym wizerunkiem a rzeczywistym kombinatorstwem.
"Loterie influencerów. Genialny biznes czy przekręt?" to film, który nie ma zbyt wybitnego tempa ani suspensu, nie powiedziałbym również, że ujawnia wielkie tajemnice, na widok których można się wielce zaskoczyć - nie jest żadną nowością, że środowiska internetowych celebrytów czy organizatorów walk typu freak fight są tworzone przez kombinatorów. Jest natomiast produkcją sprawnie dokumentującą przebieg procederu i zarysowującą metody używane przez twórców loterii do ich popularyzowania, reklamowania i budowania na tym wizerunku. To kierunek, w którym Krystian Kuczkowski powinien iść, bo po prostu wychodzi mu to lepiej - powinien demaskować influencerów, a nie, jak dotychczas, klepać ich po pleckach.
Więcej najnowszych informacji o filmach przeczytacie na Spider's Web:
- Jest zwiastun ostatniej części hejtowanej trylogii z Ogrodnikiem. Co tu się wyrabia?
- Kevin Costner poleciał do Arabii Saudyjskiej błagać o pieniądze na film. Przelicytował
- Prime Video zrobiło film o Szczęsnym. Nie kopie, ale dobrze się broni
- Oceniamy polski Prześwit. Film kupił mnie klimatem
- Film o Frizie i Wersow ma tak złe oceny, że przebił nawet "Smoleńsk"
